Commissie zucht diep na nieuwe vertraging tramlijn 19

Tag: Participatie

Commissie zucht diep na nieuwe vertraging tramlijn 19

22 november 2024 – In de oordeelsvormende vergadering van de commissie Ruimte en Verkeer is op donderdag 21 november door diverse fracties kritisch gereageerd op de nieuwe vertraging in de aanleg van tramlijn 19 tussen station Delft en de TU Delft. De verwachting is nu dat de tram in de zomer van 2026 gaat rijden, weer een jaar later dan gepland. De totale kosten voor dit project zijn met bijna 24 miljoen euro gestegen tot bijna 93 miljoen euro.

De nieuwe vertraging kwam ter sprake in de commissie bij de maandelijkse bespreking van de ontwikkelingen in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH). De MRDH draait als opdrachtgever en concessiehouder op voor het grootste deel van de kosten die oorspronkelijk op 54 miljoen euro waren geraamd. De extra kosten worden gedekt uit de begroting van de MRDH.

Hart voor Delft merkte op dat de metropoolregio beter op de besteding van gemeenschapsgeld moet gaan letten.  Onafhankelijk Delft noemde de nieuwe vertraging bizar en bestempelde de tramlijn als een veel te duur prestigeproject van de TU Delft. Daarnaast wees die fractie net als STIP op de beperkte dienstregeling. Als de tram gaat rijden, is dat op weekdagen van 7.00 tot 19.00 uur. STIP zei het onacceptabel te vinden dat de tram niet in de avonduren en in het weekend gaat rijden. Wat STIP betreft moet daarover het gesprek met de TU worden gevoerd. Maar STIP had ook wat positieve woorden, want als de tramlijn er ligt dan is er wel sprake van een technisch hoogstandje dat uniek is in de wereld.

Bij de aanleg van de tramlijn op de campus worden materialen gebruikt die noodzakelijk zijn om trillingen en elektromagnetische straling van de tram te verminderen, zodat de onderzoeksfaciliteiten op de campus daarvan geen hinder hebben. Wel is het volgens de CDA-fractie gek dat de TU die onderzoeksgebouwen is gaan bouwen, nadat het besluit over de aanleg van het tramtraject al was genomen. De CDA wilde van wethouder Martina Huijsmans ook weten of tramlijn 19 in de vakanties en de zomer wel of niet gaat rijden.

D66 merkte op dat de schijn is ontstaan van een universiteitslijn en een miljoenenlijn. De TU Delft lijkt, volgens D66, de voorwaarden te dicteren en de wensen van de gemeente lijken niet door te komen bij het bestuur van de metropoolregio. De SP ging in haar kritiek nog een stap verder en sprak over pure chantage van de TU. Als het aan de SP ligt, wordt er met de verdere aanleg van de tramlijn gestopt.

Wethouder Huijsmans verzekerde de commissie dat het gesprek over de dienstregeling en het bereikbaar houden van de campus nog wordt gevoerd. Ze stelde D66 en VVD gerust dat de gemeente voldoende in beeld is bij de MRDH en er geen reden is voor de gemeente om met de vuist op tafel te slaan omdat het gaat om grondgebied van de TU. De gemeente voelt, zo stelde de wethouder vast, niet de financiële pijn, maar wel de pijn van de vertraging.

Visie Groen en Biodiversiteit

Hoe gaat de gemeente ervoor zorgen dat richting 2040 Delft een stad is, waarin groen, biodiversiteit en een gezonde leefomgeving centraal staan? De Visie Groen & Biodiversiteit: De stad als ecosysteem in 2040 geeft antwoord op die vraag. De vertegenwoordiger van Natuurlijk Delfland was in zijn inspreekminuten vol lof over de totstandkoming van de visie en de ambities die daarin zijn opgenomen; het is een enorme stap vooruit en een kroon op het werk van de stadsecoloog.

Ook de fracties reageerden positief om samen met de stad werk te gaan maken van het vergroenen en biodiverser maken van Delft. Dat samen met de stad wordt volgens de PvdA niet altijd door bewoners gevoeld.

GroenLinks wees op het initiatief van de Commissie Behoud Stadsschoon (CBS) om door het planten van bomen de Schie groener te maken. GroenLinks kondigde aan samen met Hart voor Delft en de ChristenUnie te werken aan een initiatiefvoorstel, waarin de raad wordt gevraagd de ideeën van CBS te omarmen en het college de opdracht wordt gegeven de doelen op te nemen in het te maken beleid. Het initiatiefvoorstel dat volgende week naar de gemeenteraad gaat, is gericht op het effectief benutten van de denk- en doekracht in de stad, aldus GroenLinks. De fractie wil het voorstel na de reactie van het college begin volgend jaar in de commissie bespreken.

Ook Volt zei blij te zijn met de visie en vroeg aandacht voor klimaatverandering, Europa en het voorgenomen ecoduct. D66 wees ook naar Europa waar subsidies te halen zijn. Daar worden in de visie volgens D66 wel woorden aan gewijd maar weinig concreet. De wethouder heeft toegezegd uit te zoeken wat daarin mogelijk is. Het CDA wees wethouder Frank van Vliet erop dat de wereld groter is dan de TU Delft, waar in de Green Village allerlei groene innovaties worden bedacht. Maak ook gebruik van innovaties op andere plekken in de wereld, adviseerde de CDA-fractie.

Hart voor Delft vroeg aandacht voor het herplanten en nieuw planten van bomen om Delft groener te maken. De VVD wees op het spanningsveld tussen groene ambities en de ruimte voor nieuwe woningen en bedrijven. De ChristenUnie bepleitte een loket waar bewoners die hun eigen stukje grond groener willen maken terecht kunnen voor tips. De ChristenUnie zou ook graag zien dat woningcorporaties een ecologische bijdrage leveren aan het vergroenen van de stad. Voor Onafhankelijk Delft verdienen dieren ook een plek in de visie.

Wethouder Van Vliet verzekerde Onafhankelijk Delft dat er ook gezorgd gaat worden voor de dieren. Hij liet de commissie ook weten dat er begin volgend jaar nog een Visie Openbare Ruimte naar de raad komt. Daarin gaat het over de inrichting en het benutten van de openbare ruimte, over bewegen, recreëren, ontmoeten, spelen en sporten in die ruimte. De wethouder liet voorts weten na te willen denken over het verbeteren van de communicatie rondom het kappen van bomen, dat er om de twee jaar een evaluatie van deze visie komt met daarin onder meer aandacht voor de ecologische compensatie en dat de raad in 2025 de nota Dierenwelzijn kan verwachten.

De PvdA en D66 gaan nadenken over moties. Dat betekent dat het voorstel Visie Groen & Biodiversiteit – De stad als ecosysteem in 2040 op dinsdag 3 december verder wordt besproken in de raadsvergadering.

Station Delft Campus

In de periode tot 2050 ontwikkelt het gebied rondom station Delft Campus zich tot een stadscampus, een hoogstedelijk en gemengd leer-, werk en leefmilieu ‘waar innovatie naar de stad gebracht wordt’. Het wordt een plek waar men naar toe wil gaan om de nabije toekomst te beleven, waar denkers en doeners werken bij innovatieve maakbedrijven, onderwijs krijgen in nieuwe technologie en samenwerken aan nieuwe innovaties.

Die woorden komen uit de conceptgebiedsvisie Station Delft Campus. Tijdens de uitgebreide bespreking gebruikten de fracties hun spreektijd vooral om deze conceptvisie aan te scherpen en bij te sturen. Dat deed ook de Tanthofbewoner die als inspreker reageerde op het concept dat volgens hem heel veel belooft, maar weinig ambitieus is. Daarnaast wees hij de commissie op Kruithuisweg en de stationsomgeving waar in zijn ogen alleen met drastische maatregelen de geluidhinder beperkt en de luchtkwaliteit verbeterd kunnen worden. De inspreker concludeerde dat door 139 keer innovatie in de visie te benoemen er een fraaie illusie van vooruitgang ontstaat.

In alle bijdragen van de fracties klonk de behoefte aan meer concrete plannen voor dit deel van Delft. D66 vroeg wethouder Maaike Zwart om innovatie een concrete betekenis te geven. STIP, ChristenUnie, Hart voor Delft en Onafhankelijk Delft vroegen onder meer aandacht voor goed openbaar vervoer in dit gebied. GroenLinks wil dat er betaalbare woon- en bedrijfsruimte wordt gerealiseerd. De SP zou het liefst zien dat de gemeente eigenaar blijft van de grond die ze in dit gebied heeft.

Het CDA vindt dat er in definitieve versie niet alleen aandacht moet zijn voor stenen, maar ook voor mensen, voor verbinding en ontmoeting. De VVD adviseerde de wethouder niet te ver vooruit te denken, maar kleine stapjes te nemen door bijvoorbeeld eerst te kijken naar de huidige parkeerbehoefte van fietsers en autobezitters. De PvdA wees net als de inspreker op de Kruithuisweg die als een barrière in dit stadsdeel ligt. Het verlagen van de maximumsnelheid op de Kruithuisweg naar 50 km/u zou volgens de PvdA kunnen helpen om de geluidshinder te beperken en luchtkwaliteit te verbeteren. 

Volt sprak de wens uit dat de wethouder zich sterk gaat maken voor de aanleg van een overdekte skatebaan. Wethouder Zwart liet Volt weten dat urban sports worden meegenomen in de visie, maar of er een skatebaan komt, kon ze nog niet zeggen. Ook beloofde ze de commissie dat in de verdere uitwerking van de conceptvisie plannen concreter worden gemaakt. Dat geldt ook voor de opmerkingen die werden gemaakt over openbaar vervoer, geluid, lucht en stadslogistiek. Wethouder Huijsmans liet de commissie weten dat in 2025 daarover het gesprek met de raad wordt gevoerd.

Dit onderwerp is toegevoegd aan de agenda van de raadsvergadering op 3 december. Volt, SP, CDA, ChristenUnie, STIP, GroenLinks, Hart voor Delft en Onafhankelijk Delft dienen in die vergadering wellicht moties in.

Schieoevers

De commissie stond op verzoek van Onafhankelijk Delft, D66, CDA, VVD en STIP in deze vergadering ook kort stil bij de Voortgangsrapportage Schieoevers tweede helft 2023. Ook wethouder Zwart was er zich van bewust dat de fracties ontevreden waren over het late informeren van de raad over de ontwikkelingen. Voor veel vragen uit de commissie verwees de wethouder naar de komende rapportage die zal gaan over de eerste helft van 2024. Die voortgangsrapportage ontvangt de raad over een paar weken.

Insprekers

Aan het begin van de vergadering maakten twee Delftenaren gebruik van de mogelijkheid om in te spreken op een onderwerp dat niet op de agenda staat. Aad Meuleman die vorige week al zijn zegje had gedaan in de commissie Economie, Financiën en Bestuur, uitte opnieuw zijn ongenoegen over de in zijn ogen sturende enquête van de gemeente onder bewoners over de aanleg van een warmtenet. Dat is schijnparticipatie, aldus het oud-raadslid. 

Een bewoonster van de Wippolder was ook niet te spreken over haar contact met de gemeente. Ruim een jaar geleden trok ze bij de gemeente aan de bel om de verkeersveiligheid op de kruising Van Oldenbarneveltstraat-Delfgauwseweg te verbeteren. Er ging bijna geen week voorbij of ze werd door ambtenaren van het kastje naar de muur gestuurd en de door haar gewenste maatregelen om de verkeerssituatie overzichtelijker te maken met een spiegel of door parkeervakken op te heffen, worden niet gerealiseerd.

Delfts Kwartiertje

In het Delfts Kwartiertje stelden Onafhankelijk Delft en Hart voor Delft vragen over de brief die de inspreekster naar het college stuurde. Volgens de wethouder is er uitgebreid contact geweest met bewoners, is de situatie ter plekke bekeken, leidt een spiegel tot schijnveiligheid en is de parkeerdruk in de wijk te hoog om twee parkeervakken op te heffen. Op de Delfgauwseweg wordt de verkeerssnelheid met lijnen en markeringen afgeremd. De verkeerscirculatie en het mogelijk invoeren van eenrichtingverkeer in de zijstraten wordt volgens de wethouder breder bekeken. Dit onderwerp komt niet meer terug op de agenda van de raadsvergadering van 3 december 2024.  

D66 kondigde in het Delfts Kwartiertje voor de komende raadsvergadering een motie aan die betrekking heeft op bedrijfsafval op het Doelenplein.  

Kijk de commissievergadering terug

Blijvende verdeeldheid over toekomst Theater de Veste

15 november 2024 – Politiek is soms net theater. Het debat in de commissie Economie, Financiën en Bestuur leek op donderdag 14 november een mengeling van drama, met wat mysterie, een tikkeltje thriller en een beetje blijspel. Dat was niet zo vreemd, want de commissie besprak net als in mei van dit jaar de toekomst van Theater de Veste.

Het nog geen 30 jaar oude theatergebouw heeft zijn beste tijd gehad. Het heeft bouwkundige gebreken; is bovendien niet goed toegankelijk én het binnenklimaat is aan verbetering toe. Het college liet diverse scenario’s onderzoeken, van niks doen, tot renoveren en nieuwbouw met als resultaat het voorstel Toekomst Theater de Veste.

Dit voorstel stuurde het college dit voorjaar naar de raad met de vraag om akkoord te gaan met het voorkeursscenario: volledige nieuwbouw op een toekomstige plek in of in de buurt van de binnenstad van Delft. In dit scenario krijgt het theater een grote zaal met 800 plaatsen en een multifunctionele zaal met vlakke vloer voor de kleinere optredens. Tevens worden de toegankelijkheid en het binnenklimaat verbeterd.

Het voorstel riep in mei, tijdens en na het debat in de commissie, zoveel vragen op dat het college het voorstel introk en niet door de gemeenteraad liet vaststellen. Wethouder Frank van Vliet beloofde de raad met meer informatie te komen en dat deed hij in de vorm van een uitgebreide brief. Daarin wordt de raad uitgelegd dat de komende jaren verder gewerkt wordt aan een financiële strategie voor zowel het investeringsbedrag als de dekking van de structurele lasten voor nieuwbouw. Vanaf 2028 gaat het college dan bekijken of de nadere verkenning voor het project nieuwbouw Theater de Veste opgestart kan worden.

De toegevoegde brief leverde donderdagavond net zoveel vragen op als het eerder ingetrokken voorstel; het voorstel dat donderdagavond ongewijzigd weer op de agenda stond. Dat zorgde in het proceduredeel van de vergadering tot verwarring bij verschillende fracties. De VVD wilde het ongewijzigde voorstel liever helemaal niet bespreken, omdat er nog geen financiële strategie is. De PvdA wilde de brief én het voorstel bespreken en de ChristenUnie voelde er meer voor om wel over de brief, maar niet over het voorstel te debatteren. Wat volgde in het overlegdeel van de vergadering was een ingewikkeld debat over het proces, verwachtingen, wensen en financiële zorgen.

In het eerste bedrijf maakte de VVD duidelijk eerst een financiële strategie te willen zien, alvorens een uitspraak te kunnen doen over het toekomstscenario voor Theater de Veste. De VVD wil scenario’s voor een financiële strategie; hoe gaan we aan geld komen en wat moeten wij daar voor doen en laten. De fractie pleitte voor een bij Delft passend stadstheater. 

Net als in mei zei de PvdA het voorstel van het college te steunen. De PvdA vindt dat een financiële strategie nodig is om te bekijken hoe voor nieuwbouw van het theater de gemeente 80 miljoen euro bij elkaar kan sprokkelen. Renoveren van het nog geen 30 jaar oude gebouw zit de PvdA niet zitten. Weggegooid geld. De fractie wil het huidige theater in stand houden door alleen het broodnodige te doen. Werken aan een financiële strategie is volgens de PvdA een eerste stap op weg naar nieuwbouw.

Coalitiepartij D66 volgde die redenering niet. D66 wil pas een besluit over de toekomst van het theater nemen als het college een haalbare financiële strategie heeft uitgewerkt. Doormodderen in twijfel, noemde de PvdA dat. D66 sprak over een degelijk realistisch besluit.

Ook de CDA-fractie zei zorgen te hebben over de financiële haalbaarheid van nieuwbouw. Delft heeft nul geld gereserveerd voor een nieuw theater en net als vijf maanden geleden wees het CDA de commissie op de omringende gemeenten waar Delftenaren ook naar het theater kunnen. Ga in gesprek met Rijswijk, opperde het CDA, of ga met de TU praten over een congreslocatie die ook dienst kan doen als theater.

De ChristenUnie had vooral veel vragen over hoe het college de financiële strategie gaat uitwerken. Wat de ChristenUnie betreft, wordt daarbij niet alleen naar nieuwbouw gekeken, maar wordt met alle mogelijke scenario’s rekening gehouden en worden geen onomkeerbare besluiten van de raad gevraagd. Volt omschreef het debat als een lastig gesprek met een hoog kip-ei gehalte. Daarnaast uitte Volt zorgen over de exploitatie van een nieuw theater die na een miljoeneninvestering voor nieuwbouw onvoldoende is om zonder subsidie van de gemeente te blijven draaien. Volt vreest dat een nieuw theater de gemeente heel veel geld blijft kosten.

Onafhankelijk Delft zou liever een nieuw zwembad, dan een nieuw theater in Delft zien. Maar als er een nieuw theater moet komen, moet dat op een goed bereikbare plek in een gebouw met meerdere functies, stelde die fractie. Onafhankelijk Delft adviseerde de wethouder eerst te kijken of er geld is en daarna te kijken wat er te koop is. GroenLinks sprak net als vijf maanden eerder over een helder voorstel, maar ook over een complex besluit,waarbij het geld niet voor het oprapen ligt.   

Hart voor Delft liet weten het een goed idee te vinden om uit te kijken naar een nieuw theater, maar de fractie wil zich daar niet op vastleggen en alle opties openhouden.

Net als in mei zou STIP liever vandaag dan morgen een nieuw theater in Delft zien, maar de fractie concludeerde zelf al dat dat niet haalbaar is. De partij steunt daarom het plan van het college om over vier jaar te beginnen met de verkennende fase. De SP onderstreepte het belang van cultuur voor de stad en het belang van een raadsbesluit, omdat zonder die uitspraak van de raad het theater zelf niet op zoek kan naar geld.

Na de pauze sprak wethouder Van Vliet in het tweede bedrijf van het debat de hoop uit dat de raad instemt met het voorkeursscenario om financieel te gaan verkennen of een nieuw theater in Delft haalbaar is. Hij legde uit dat het college in maart 2025 de financiële strategie klaar heeft, maar dat de raad in elke volgende fase kan bepalen of de gemeente wel of niet verder moet gaan op weg naar een nieuw theater. Over alle vragen die werden gesteld, antwoordde de wethouder dat dat nu juist de vragen zijn die meegenomen moeten worden in een financiële strategie.

In de slotakte lieten D66, Volt en ChristenUnie weten dit onderwerp voor intern beraad mee terug te nemen naar hun fracties. CDA en VVD kondigden aan dat ze in de raadsvergadering op dinsdag 3 december amendementen en moties willen indienen.

Insprekers

In het voorprogramma van deze avond traden oud-raadslid Aad Meuleman en Westerpop-organisator René Steijger als insprekers op. Dat deden ze allebei over een onderwerp dat niet op de agenda stond van de commissievergadering.

Meuleman deelde met de commissie zijn ongenoegen over de in zijn ogen sturende digitale enquête over het warmtenet die hij net als andere bewoners van Voorhof en Buitenhof had ontvangen. De bewoners werd via meerkeuzevragen om hun mening gevraagd. Meuleman gaf zijn mening en kreeg als reactie dat hij zijn antwoorden moest aanpassen. Schijnparticipatie, zei Meuleman. Hij pleitte voor zuivere participatie, waarbij het college geen onjuiste verwachtingen wekt en pas conclusies trekt na afloop van een onderzoek.

Na de begrotingsdebatten herinnerde René Steijger de commissie eraan dat Westerpop voor de derde achtervolgende donderdag onderwerp van gesprek was in de raadszaal. Een trilogie die geen gelukkig eind lijkt te hebben. Steijger wees andermaal op het gebrek aan contact met de gemeente en dat de aangenomen motie om Westerpop en andere evenementen te helpen, het tweejaarlijkse gratis festival niet redt en dat hij er wel klaar mee was. Na 35 jaar is het einde oefening, verklaarde Steijger en hij zei theatraal geen behoefte te hebben om nog verdere vragen van fracties te beantwoorden.

Presentatie

De commissie werd in deze vergadering ook uitgebreid bijgepraat over de ontwikkelingen in de ambtelijke organisatie door gemeentesecretaris Martien van der Kraan. In zijn presentatie lichtte hij onder meer toe hoe het ambtenarenapparaat werkt voor en met de stad, dat met tijdelijk geld voor projecten meer ambtenaren voor Delft werken en dat diversiteit en inclusie belangrijke thema’s binnen de organisatie en op de werkvloer zijn.

Kijk de commissievergadering terug

Beeldvorming: laatste woord over participatie nog niet gezegd

20 september 2024 – Onder het gaatjesplafond van de multifunctionele ruimte in het Stadskantoor kwamen raads- en commissieleden en enkele bewoners donderdagavond 19 september bij elkaar om van ambtenaren, een participatiedeskundige en een online-gast te horen wat participatie is, wat daar in Delft aan wordt gedaan, wat de gemeenteraad zou kunnen doen en hoe bewoners (g)een beslissende stem kunnen krijgen via een burgerberaad.  De zaal zat vol.

De inwoners van Delft kunnen gerust zijn, de Delftse ambtenaren willen met hen samen de stad maken, dat doen ze met een open geest, en oprechte interesse. En niet alleen als het om problemen in de stad gaat.

De verbinding met de stad – het woord verbinding komt in hun presentatie talloze malen voorbij – de verbinding met de stad, de verbinding met de inwoners wordt ook gelegd via de Vrijwilligersacademie en het Ondernemersspreekuur. Hoe kan het dan, vraagt een van de raadsleden, dat er bewoners zijn die zich niet gehoord voelen. Het antwoord is dat dat een goeie vraag is.

De ambtenaren nemen dat mee in hun evaluatie over het participatiebeleid, want Delft is een lerende stad en soms gaat het ook weleens mis, maar het gaat ook vaak goed. In de nog verder in te vullen evaluatie kan de raad in de eerste helft van 2025 lezen wat er allemaal goed gaat en beter kan. De presentatie eindigt dat participatie ingewikkeld is, omdat het alles en niks is, ongrijpbaar. Via de ambtenaar biedt het college de raad aan om er eens informeel over verder te praten.

Delftse raads- en commissieleden werden tijdens de beeldvormende bijeenkomst over participatie bijgepraat door ambtenaren en een participatiedeskundige. (FOTO’S:GRIFFIE DELFT)

Huppelend, springend en met een luid applaus voor zichzelf sprint de participatiedeskundige van het adviesbureau Tertium naar voren. Hij heeft er zin in. Hij kondigt aan heel ver, heel diep en nog verder de diepte in te gaan, want participatie zit in zijn DNA. Net als bij iedereen die na zijn, haar of hun geboorte terechtkomt in een samenleving die je niet hebt gecreëerd.

Participatie pakt ruimte af van de gemeenteraad. Dat is lastig en ook de democratie is lastig, omdat die alleen bestaat als ze voortdurend gekoesterd en beschermd wordt. Democratie, Inspraak en Participatie oftewel DIP. De DIP-dans die hij als participatiedeskundige in gemeenten overal in het land danst met bewoners en bestuurders om nieuwe ideeën en aansluiting op de omgeving te vinden en recht te doen aan belangen en emoties.

Wat de gemeenteraad zelf kan doen is bewoners bij elkaar brengen, via loting, gewogen of niet, in een panel of beraad, goed afspreken wat de bedoeling is, wat de verwachtingen zijn en in hoeverre de bewoners het voor het zeggen hebben of dat toch de gemeenteraad de beslissende stem heeft.

Een ambtenaar uit Zeist is online in Delft om te vertellen over de ervaringen van die gemeente met burgerberaden. Zeist hield er twee. In 2021 over de begroting die niet in balans was en in 2023 over de jaarwisseling. In Zeist hadden de burgerberaden geen beslissende stem. De gemeenteraad had de laatste stem. De zaal stuurt zijn applaus digitaal naar Zeist.

Wat nu? De hamvraag. Eerst maar eens met het college praten, zegt een raadslid. En een ander vindt dat participatie in Delft niet gezien moet worden als informeren en zenden. En de raad moet meepraten over de invulling van de evaluatie van het participatiebeleid. Het woord werkgroep valt. Het blijft stil. Het laatste woord over participatie is in Delft nog niet gezegd.

Beeldvormende avond voor u en de raad over participatie

16 september 2024 – De gemeenteraad houdt op donderdag 19 september vanaf 19.30 uur in het stadskantoor aan het Stationsplein een informatiebijeenkomst over participatie.

Participatie is een moeilijk woord voor deelnemen. Participatie betekent dat burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties invloed uitoefenen op plannen en besluiten van de overheid. Bijvoorbeeld doordat zij meedenken, meebepalen of zichzelf organiseren om met een maatschappelijk vraagstuk aan de slag te gaan. Denk aan de energietransitie of de herinrichting van een wijk.

Ambtenaren van de gemeente Delft presenteren tijdens deze avond de voortgang en evaluatie van de Nota Participatie en Samen maken we de stad. Daarna wordt ingegaan op de rol van de raad bij participatie en is er specifiek aandacht voor het burgerberaad.

Griffiemedewerkers uit Zeist en Lelystad vertellen over hun ervaringen met zo’n burgerberaad en een motiemarkt. De avond eindigt met een gesprek tussen de raadsleden over het gewenste vervolgproces.

Als u geïnteresseerd bent in dit onderwerp kunt u als toehoorder bij deze sessie aanwezig zijn. De bijeenkomst duurt ongeveer 3 uur. Aanmelden is verplicht. U kunt zich aanmelden via griffie@delft.nl.

Commissie raakt niet uitgesproken over participatie

6 september 2024 – Wethouder Maaike Zwart concludeerde donderdag 5 september in de oordeelsvormende vergadering van de commissie Ruimte en Verkeer dat ze nog nooit op één avond het woord participatie zo vaak had gehoord. De commissie besprak in deze vergadering niet alleen de Participatietrajecten Adaptieve Mobiliteitsagenda, maar het Rekenkamerrapport Energietransitie Duurzame participatie en dan waren er nog de twee insprekende binnenstadbewoners die hun ongenoegen deelden met de commissie over het gebrek aan participatie door de gemeente.

Geen onderhoud

De eerste bewoner gebruikte zijn inspreektijd om duidelijk te maken dat hij aanvankelijk bezorgd was over de uitbreiding van het autoluw-plusgebied en de invoering van een nul-emissiezone in de binnenstad. Door een gebrek aan participatie houdt de gemeente in zijn ogen geen rekening met zijn belangen, de belangen van zijn buren en van de stad, omdat klusbedrijven geen onderhoud meer kunnen plegen aan de monumentale panden als ze rondrijden in vervuilende bedrijfswagens. Dat onderwerp stond niet op de bespreekagenda van de commissie maar het luidde wel een vergaderavond waarin participatie centraal stond.

Ook de tweede inspreker van de avond hekelde het Delftse participatiebeleid en het gebrek aan informeren, mee laten denken en praten van bewoners in de binnenstad. Hij vertegenwoordigde Belangenvereniging De Oude en De Nieuwe Delf en reageerde op de collegebrief  Participatietrajecten Adaptieve Mobiliteitsagenda. Een brief die leest alsof een leerlingen zijn eigen tentamen een dikke voldoende geeft, aldus de inspreker en ook door de fracties werd de inhoud van de brief kritisch ontvangen.

Toezegging

Wethouder Martina Huijsmans kwam met de brief de toezegging – van zo’n tien maanden geleden na – om de raad te informeren over het betrekken van bewoners bij verschillende verkeersprojecten die al zijn (eenrichting fietsverkeer Delflandplein en fietsstraat Adriaan Pauwstraat) en nog worden uitgevoerd (halteverplaatsing Martinus Nijhofflaan en verbreding fietspad Michiel de Ruyterweg). Het college schrijft onder meer dat bij het toepassen van de spelregels Delfts Doen er veel waardevolle lessen zijn geleerd over effectieve participatie en dat die hebben geholpen in het realiseren van succesvolle en breed gedragen projecten. De binnenstadprojecten waar de twee insprekers over spraken, worden in de brief niet genoemd.

Non-memo

Volt zou het liefst zien dat de raad het college voortaan input meegeeft over participatietrajecten en dat het college bij alle projecten de raad informeert over de manier, waarop bewoners worden betrokken. Een non-memo omschreef de VVD-fractie de collegebrief. De fractie wilde van wethouder Huijsmans weten waarom ze de raad alleen de succesverhalen voorhield. De ChristenUnie benadrukte net als de insprekers het belang om bewoners in een vroeg stadium van plannenmakerij te betrekken en niet alleen te praten met partijen die de weg naar de gemeente wel kennen. Net als de VVD verwachtte de PvdA een completer participatieoverzicht van verschillende projecten. STIP zei het vervelend te vinden dat bewoners zich niet altijd gehoord voelen en dat de gemeente hen achteraf altijd moet laten weten wat er met hun input is gebeurd.

Update

Dat de verwachtingen van de commissie niet overeenkwamen met de inhoud van de brief heeft volgens wethouder Huijsmans te maken met de update van de Mobiliteitsagenda die voor begin 2025 op de rol staat. Daarin wordt volgens de wethouder meer en dieper ingegaan op het onderdeel participatie bij de verkeersprojecten die de gemeente uitvoert. Ze lichtte toe dat ze de raad met de brief een beeld wilde geven van de geleerde lessen en hoe per project wordt bekeken op welke manier bewoners worden betrokken.

Tweekoppig monster

Wat de SP betreft, is participatie in Delft een tweekoppig monster; met projecten die goed gaan en projecten die niet goed gaan. De SP zou het liefst zien dat het college de raad voortaan verslagen stuurt van overleggen en gesprekken met bewoners. Hart voor Delft adviseerde de wethouder de zaken niet mooier te maken dan ze zijn en CDA-fractie nam de suggestie van de inspreker over door aan het begin van elk participatietraject te kiezen voor een standaard aanpak waarbij alle belanghebbenden worden gehoord.

Motie

Aan het eind van het debat liet de fractie van Volt weten na te gaan denken over een motie die het college opdraagt om bij ieder project te omschrijven hoe de participatie wordt uitgevoerd. De gemeenteraad praat in de vergadering op dinsdag 17 september verder over dit onderwerp.

Rekenkamerrapport

De gemeente Delft ligt op koers met het behalen van de mijlpalen voor CO2-uitstoot en warmte en de participatie met bewoners is succesvol (Multatulibuurt) al is het wel lastig die intensieve aanpak met bewoners uit te breiden naar andere wijken als meer wijken tegelijkertijd een participatietraject doorlopen. Dat zijn in grote lijnen de conclusies van de Delftse Rekenkamer in zijn rapport Energietransitie; Duurzame participatie. Uit die conclusies vloeien aan aantal aanbevelingen voort die volgens diverse fracties nog wel wat scherper geformuleerd kunnen worden.

In het debat werd positief gereageerd op het onderzoek en deelden onder meer GroenLinks, D66 en CDA complimenten uit aan de rekenkamer. Wethouder Maaike Zwart lichtte de commissie toe dat de energietransitie een zaak van lange adem is, waarbij bewoners via de wijkuitvoeringsplannen nauw worden betrokken. Hoe dat gebeurt, is volgens de wethouder sterk afhankelijk van de opbouw en samenstelling van een buurt. Daarbij leert Delft volgens Zwart niet alleen van de eigen participatie-ervaringen maar wordt ook gekeken hoe bewoners in andere gemeenten worden betrokken bij de energietransitie.

De toezegging van de wethouder om in de wijkuitvoeringsplannen gebruik te maken van de waarden uit het rekenkamerrapport en daarop te reflecteren, zorgde ervoor dat D66 de komende weken gaat broeden of ze al dan niet een amendement gaat indienen over het aanscherpen van de participatieaanpak. Volt liet weten de vorm van het raadsbesluit tegen het licht te willen houden. Dit onderwerp is als bespreekpunt toegevoegd aan de agenda van de komende raadsvergadering.

MER Monitoringsrapportage

In de raadsvergadering op donderdag 17 september dient D66, wellicht met andere fracties, een amendement in om het voorstel MER Monitoringsrapportage Schieoevers Noord (zichtjaar 2023) te verduidelijken.

Het college stelt de raad hierin voor om vanaf heden af te wijken van de monitoringscyclus voor de gebiedsontwikkeling Schieoevers Noord en de tweejaarlijkse light-monitor te laten vervallen. D66 zou liever zien dat in 2026 bij de evaluatie van de geplande monitor voor Schieoevers Noord wordt bepaald hoe in de jaren daarna de raad periodiek en tussentijds wordt geïnformeerd over de ontwikkelingen in dit gebied. CDA, Hart voor Delft en VVD zeiden dat voorstel te steunen.

Wethouder Zwart legde de commissie uit dat het voorstel van D66 precies is wat het college van plan is, maar ze snapte de verwarring omdat dat niet in het raadsbesluit staat.

Rondvraag

Het college is niet van plan om Toon Paap financieel bij te springen nadat de vrachtwagen waarin hij zijn paarden vervoert deze week in vlammen op in. Hart voor Delft stelde de rondvraag om dat wel te doen, omdat Paap met zijn paardentram in de ogen van die fractie van toegevoegde culturele en toeristische waarde is voor de stad.

Wethouder Zwart zei die meerwaarde te erkennen en het super verdrietig te vinden voor de ondernemer, maar ze zei ook dat de gemeente geen verzekering is. Zwart sluit ook de mogelijkheid van subsidie uit. Daar plaatste de SP een vraagteken bij door te stellen dat het verstrekken van subsidies iets is waar de gemeenteraad over gaat. De wethouder legde de bal terug en liet weten dat het aan de raad is om een eventuele uitzondering te maken.

Parkeerbewegwijzering Centrum-Oost

Wethouder Frank van Vliet beloofde de commissie in deze vergadering dat hij in het oostelijk deel van de binnenstad gaat kijken hoe met name bezoekers via duidelijkere bebording naar de juiste parkeerplekken kunnen worden geleid. Hij reageerde daarmee op de fracties van CDA, Hart voor Delft en VVD die om bespreking hadden gevraagd van de collegeantwoorden op vragen van D66 over dit onderwerp. D66 wees op klachten over de bebording en het college legde uit hoe en waar met welke borden bezoekers worden geïnformeerd.

Hart voor Delft wees de wethouder erop dat binnenstadbewoners dagelijks bezoekers waarschuwen dat ze niet in het vergunninggebied mogen parkeren. Het CDA zou graag zien dat de borden bezoekers ook wijzen waar ze voordeliger hun auto kwijt kunnen. De wethouder gaat de raad in het eerste kwartaal van 2025 rapporteren na zijn ronde langs de parkeerborden in dit deel van de stad.

Fietsparkeren

Tot ruim na middernacht stond de commissie op verzoek van Hart voor Delft, VVD, STIP, CDA, PvdA en Onafhankelijk Delft ook stil bij de collegebrief met de titel Korte termijn aanpak fietsparkeren binnenstad. Het college beschrijft hierin hoe urgente fietsknelpunten met de inzet van fietsparkeervoorzieningen in de openbare ruimte, het realiseren van kleinschalige inpandige stallingen, inzet van fietscoaches en communicatie.

Een meerderheid van de fracties gaf te kennen zich op hoofdlijnen – met hier en daar een aandachtspunt – wel te kunnen vinden in deze aanpak. Hart voor Delft en Onafhankelijk Delft zouden liever zien dat de gemeente nu al werk maakt van het realiseren van een grote fietsenstalling. De kortetermijnoplossingen zijn volgens Hart voor Delft duur en niet duurzaam en Onafhankelijk Delft zou zo’n grote stalling het liefst onder de grond hebben.

Voor de lange termijn onderzoekt het college die mogelijkheid, maar op dit moment er is geen geld voor de bouw van zo’n stalling. Wethouder Huijsmans kondigde aan de raad hierover in het eerste kwartaal van volgend jaar te informeren. In het tweede kwartaal van 2025 verwacht ze de raad meer te kunnen vertellen over de gesprekken met ProRail naar het efficiënter gebruik van de fietsstallingen onder het station.

De wethouder kon onder andere de VVD geen concreet antwoord geven op de vraag hoe lang autoparkeerplekken plaatsmaken voor fietsparkeerplekken. De VVD overweegt daarover een motie in te dienen tijdens de raadsvergadering op 17 september. In die vergadering wil het CDA bij dit onderwerp een motie indienen om bewoners te betrekken bij het fietsparkeren in de binnenstad.

Kijk de vergadering terug

Voor- en tegenstanders tegenover elkaar in binnenstaddebat

19 januari 2024 – De commissie Ruimte en Verkeer heeft op donderdag 18 januari in een meer dan vier uur durend debat de projecten Ruimte in de binnenstad, Duurzaam zoneren en het verkeersveiligheidsonderzoek naar de herinrichting van de Oude Langendijk en de Peperstraat besproken. Wat duidelijk in het debat naar voren kwam, is dat de meningen over de weg naar een binnenstad met minder ruimte voor auto’s, meer ruimte voor voetgangers en waar ook bewoners en ondernemers zich gehoord voelen nog mijlenver uit elkaar liggen.

In aanloop naar het debat in de oordeelsvormende vergadering konden betrokkenen vorige week al met raads- en commissieleden van gedachten wisselen over de plannen die het college voor de binnenstad op de plank heeft liggen. In die beeldvormende bijeenkomst deelden bewoners, ondernemers en verschillende belangenverenigingen hun visie op de plannen voor de binnenstad met de commissie.

Met het project Ruimte in de Binnenstad wil het college de openbare ruimte in het centrum van Delft verbeteren door meer ruimte te bieden aan voetgangers, meer ruimte te creëren voor groen en meer ruimte te scheppen voor de autoluwe zone in de binnenstad. Er wordt ook werk gemaakt van schonere lucht. Dat gebeurt via het project Duurzaam Zoneren. Doel van dat project is dat er in heel Delft in 2030 geen vervuilende vrachtwagens en bestelbusjes meer rijden. Daarnaast wil het college verder met de uitrol van de rode loper van de Oude Langendijk naar de Binnenwatersloot. Dit project ligt tijdelijk stil, omdat met name voetgangers de nieuwe inrichting die wordt gedeeld met andere weggebruikers als gevaarlijk beschouwen.

Zorgen

In de beeldvormende bijeenkomst vorige week en voorafgaand aan de discussie in de commissie waren er zorgen te horen van ondernemers over de haalbaarheid van de nul-uitstoot doelstelling voor stadslogistiek in 2030. Bewoners en belangenverenigingen uitten hun ontevredenheid over de naar hun mening onveilige verkeerssituatie op de rode loper. Maar de meeste kritiek werd geleverd op de plannen om het autoluwe gebied in de binnenstad uit te breiden, waarbij 500 parkeerplekken op straat voor bewoners en bezoekers van de binnenstad verdwijnen.

Er zijn ook voorstanders van de plannen om de binnenstad autoluwer te maken maar zoals een van de bewoners het verwoordde voelen zij zich alleen staan. Enkele van hen lieten donderdagavond weten blij te zijn met de uitbreiding van het autoluwe gebied in de binnenstad en deelden ideeën over deelauto’s in de binnenstad en een P&R in het TU-gebied. De tegenstanders hekelden het gebrek aan communicatie en participatie en riepen onder meer op om besluiten terug te draaien, huidige parkeerplannen te stoppen en om eerst een integrale visie voor de binnenstad op te stellen.

Standpunten

Ook in het debat bleek dat de politieke standpunten ver uit elkaar liggen. Wat Hart voor Delft betreft, is de herinrichting van de Oude Langendijk mislukt en moet het college terug naar de tekentafel. Volgens die fractie zijn er onvoldoende plekken in de parkeergarages om de binnenstadbewoners daar te laten parkeren en kan er alleen via een geleidelijk proces voldoende draagvlak worden gecreëerd voor de plannen. Hart voor Delft zei een eind mee te gaan in het duurzaam zoneren, maar dat moet dan wel tot op detailniveau worden uitgewerkt.

Ook Onafhankelijk Delft was kritisch en noemde de rode loper een aanfluiting. De fractie zei ook faliekant tegen de invoering van een milieuzone te zijn, omdat die volgens Onafhankelijk Delft ondernemers verder in de problemen brengt. En 500 parkeerplekken weg uit de binnenstad, is volgens Onafhankelijk Delft een vreselijk plan. De PvdA zei de eerder vastgestelde doelen uit het mobiliteitsbeleid te onderschrijven. Gesprekken met bewoners leveren volgens de PvdA wel een gemengd beeld op. De fractie kwam met een aantal suggesties voor maatwerk die wellicht bijdragen aan een breder draagvlak, zoals een uitsterfbeleid voor parkeervergunningen, een deelautosysteem voor bewoners en flexibel omgaan met parkeren in de randen van de binnenstad. De PvdA vroeg het college de rode loper aan te wijzen als voetgangersgebied en om voor de invoering van duurzaam zoneren te komen met een zorgvuldig proces. 

Gedragsverandering

GroenLinks wees erop dat de raad de hoofdlijnen voor de projecten in de binnenstad al heeft vastgesteld. Het besluit over uitbreiding van het autoluw-plusgebied is al genomen. GroenLinks zei ook blij te zijn met het voorstel van het college om de Phoenixgarage uitsluitend voor bewonersparkeren. Die garage is dichter bij de binnenstad dan de Prinsenhofgarage die het college eerst op het oog had voor bewonersparkeren. GroenLinks zei het ook eens te zijn met het college dat er op de rode loper een gedragsverandering nodig is van weggebruikers, zodat voetgangers er zich veilig voelen. Bij de invoering van een emissievrije binnenstad moet het college wat GroenLinks betreft zorgvuldig faseren en goed kijken naar praktijkervaringen van ondernemers.

D66 zou, net als diverse bewoners en ondernemers, graag zien dat het college met een integrale visie komt op de binnenstad. Daarnaast gaf D66 aan dat er meer maatwerk in het project Ruimte in de binnenstad moet komen. Er moet volgens die fractie gekeken worden naar de parkeerbehoefte van mensen die slecht ter been zijn, het aantal parkeerplekken voor gehandicapten, het aantal laad- en losplekken en naar innovatieve oplossingen zoals een P&R-terrein bij de TU en deelauto’s.

Minder auto’s in de binnenstad moet volgens de VVD geen doel, maar een middel zijn. De VVD wees de commissie erop dat drie jaar na vaststelling van het mobiliteitsprogramma er nog steeds geen integrale visie voor de binnenstad is opgesteld. Bijna 600 handtekeningen van bewoners en ondernemers onder een petitie en in brieven zijn volgens de VVD voldoende reden om het beleid gefaseerd in te voeren, om de uitbreiding van autoluw-plus te parkeren en om samen met ondernemers en bewoners tot een nieuw plan te komen. De fractie gebruikte in haar betoog het woord referendum en vroeg het college op de rode loper om de scheurbrommers eindelijk eens aan te pakken.

Reclameborden

Volgens de ChristenUnie hebben de bewoners en ondernemers in de binnenstad vooral behoefte aan duidelijkheid en respectvolle participatie. De ChristenUnie sprak positief over duurzaam zoneren, maar dat moet in de praktijk wel uitvoerbaar zijn. En om de rode loper veiliger voor voetgangers te maken, lijkt het de ChristenUnie gewenst om reclameborden en andere obstakels voor voetgangers van de stoep te verwijderen. STIP concludeerde dat elke verandering emotie opwekt. De fractie zei positief te staan tegenover de plannen met een paar kanttekeningen. De binnenstad moet volgens STIP werkbaar blijven voor ondernemers, de weggedeeltes van de rode loper moeten duidelijk zijn voor weggebruikers en ondernemers moeten uitgebreid geïnformeerd worden over duurzaam zoneren en er moet een plan komen voor stadslogistiek.

Cocktail

Volt sprak over een ontzettend ingewikkeld dossier. De reacties van de insprekers maken volgens Volt duidelijk dat er veel ontevredenheid is over het proces. Volt wil dat het college in de plannen niet alleen wat water bij de wijn doet, maar ook andere zoetmakers om tot een cocktail te komen die voor iedereen op smaak is.

Ook het CDA kwam tot de conclusie dat er in de huidige plannen nog te weinig maatwerk zit. Net als diverse andere fracties zou het CDA het liefst een uitsterfbeleid zien voor de parkeervergunningen in de binnenstad en maatwerk voor zorgvragers en zorgverleners die straks in de binnenstad moeten kunnen blijven parkeren. Een zebrapad op de kruising Jacob Gerritsstraat – Oude Langendijk zou de verkeerssituatie daar al flink kunnen verbeteren, verwacht de CDA-fractie. Daarnaast wil het CDA dat er snel meer duidelijkheid komt voor ondernemers over het duurzaam zoneren. De SP beschreef de participatie als een zooitje en diezelfde omschrijving gebruikte die fractie ook voor de rode loper. De partij vroeg het college hoe de binnenstad er in 2040 uitziet.

Uitwerking

Op die vraag had wethouder Frank van Vliet nog geen antwoord. Hij zei er begrip voor te hebben dat grote veranderingen in de binnenstad ook een grote impact hebben. Maar hij legde ook uit dat in het proces om tot die veranderingen te komen nu de fase is begonnen, waarin bewoners en ondernemers kunnen meepraten over de uitwerking van de plannen. Daarbij wordt eerst gekeken naar het parkeren in de binnenstad na de uitbreiding van het autoluw-plusgebied. Hij verzekerde de commissie dat het college die eerste stap naar participatie goed wil zetten en dat het college openstaat voor maatwerk en goede ideeën.

Volgens de wethouder staat de uitbreiding van autoluw-plus niet meer ter discussie, maar gaat het er nu om waar de bewoners en ondernemers behoefte aan hebben. In een later stadium worden zij betrokken over de inrichting van de straten en grachten in de binnenstad. Wethouder Martina Huijsmans had ongeveer dezelfde toelichting rondom de verdere uitrol van de rode loper. Ook daarbij worden de komende tijd belangenverenigingen betrokken. Die gesprekken moet eind dit kwartaal leiden tot een uitgebreid advies aan de gemeenteraad. De invoering van duurzaam zoneren moet volgens Huijsmans worden gezien als een ingroeimodel, waarbij ondernemers de tijd krijgen voor aanpassingen. Ook zei ze dat er werk wordt gemaakt van nieuwe stadslogistiek.

Aan het eind van het debat lieten Hart voor Delft, CDA, Onafhankelijk Delft, Volt, D66 en VVD weten dat ze in de komende raadsvergadering op donderdag 1 februari wellicht moties indienen bij dit onderwerp.

Strippenkaart

Aan de bespreking van de invoering van de strippenkaart om de milieustraten van Avalex te bezoeken kwam de commissie door het late tijdstip niet meer toe. Dat onderwerp dat op verzoek van VVD, D66, STIP en ChristenUnie op de agenda was gezet, is doorgeschoven naar volgende maand.

Gemeenteraad stelt Cultuurkader Delft vast

19 november 2021 – In de vergadering op donderdag 18 november heeft een ruime meerderheid van de raad ingestemd met het Cultuurkader Delft 2021-2030. Het was een unieke vergadering, want de raad stemde ook in met alle andere voorstellen, moties en amendementen. Dat was in deze raadsperiode nog niet gebeurd.

Over het voorstel Cultuurkader Delft 2021 – 2030 Cultuur, motor van Delft in ontwikkeling, werd eerder dit jaar in de commissie al twee keer het debat gevoerd en ook bij de algemene beschouwingen en de begrotingsbehandeling werden veel woorden gewijd aan de cultuur in Delft. Net als in de voorgaande debatten concludeerden diverse fracties in de raadsvergadering dat het financieel lastig wordt om de ambities uit het Cultuurkader te realiseren, laat staan om de culturele basis op orde te houden.

De VVD was tevreden dat wethouder Bas Vollebregt nog een keer beloofde om in de uitvoeringsagenda een definitie op te nemen van de basis op orde plus een prioriteitstelling op hoofdlijnen. In die agenda komen in overleg met de culturele instellingen concrete plannen te staan voor de komende periode van twee tot vier jaar.  Daarnaast liet de wethouder weten dat er een scenarioverkenning wordt uitgevoerd die breder kijkt naar het voorzieningenniveau in Delft. Hij verzekerde de PvdA dat bij stadsontwikkelingen cultuur ook een plek krijgt.

De ambities en doelen voor de komende negen jaar zijn uitgewerkt in drie programmalijnen: Meedoen met Cultuur, Stedelijke Aantrekkelijkheid en Cultuur en Innovatie. De raad ging unaniem akkoord met het amendement Eerlijk betalen voor Cultuur. Via dit amendement van D66, CDA, STIP, GroenLinks, PvdA, ChristenUnie, Hart voor Delft en Onafhankelijk Delft heeft de raad in het voorstel van de ambitie om de Fair Practice Code na te leven een randvoorwaarde gemaakt. Volgend jaar wordt onderzoek gedaan naar de toepassing van deze gedragscode. De PvdA wees erop dat dit niet alleen van belang is voor de werknemers in de cultuursector, maar ook voor subsidievragers omdat eerlijk betalen inmiddels een belangrijke randvoorwaarde voor subsidiegevers is.

Daarnaast stemden alle fracties, op Hart voor Delft na, in met het amendement Een extra zaal voor een uitgebreider Delfts cultuuraanbod. Dat amendement van STIP, Onafhankelijk Delft, CDA, D66, GroenLinks en PvdA voegt het faciliteren van een multifunctionele vlakke-vloerzaal toe aan de paragraaf Aanpak van het Cultuurkader.

Hart voor Delft had geen goed woord over voor het Cultuurkader. Die fractie sprak over een kader voor de elite en niet voor de gewone man. De SP wees er onder meer op dat er geen geld is om de ambities te realiseren en Onafhankelijk Delft zei het uitgaansaanbod te missen in het stuk. Die drie fracties stemden tegen het voorstel. De overige partijen gingen akkoord.

Participatie

Het voorstel Vaststelling Nota Participatie in Delft 2022 en Verordening participatie en uitdaagrecht Delft 2022 kon eveneens rekenen op een flinke meerderheid in de raad. Alleen Hart voor Delft stemde tegen. Volgens die fractie heeft het college de afgelopen vier jaar niks gedaan aan participatie en had het voorstel voorgelegd moeten worden aan de belangenverenigingen. De Delftse participatieaanpak Delfts Doen wordt volgens Hart voor Delft niet gedaan. De ChristenUnie en GroenLinks wilden weten wat Hart voor Delft anders zou willen. Het antwoord van Hart voor Delft op die vraag was helemaal niks.

Andere fracties spraken hun waardering uit voor het voorstel en voor de verordening, waarin volgens de PvdA het participatieproces duidelijk omschreven wordt. Die fractie riep net als onder meer GroenLinks en D66 wethouder Martina Huijsmans op om zoveel mogelijk werk te maken van het contact met bewoners en ondernemers. De CDA-fractie constateerde tevreden dat het participatiebeleid om de twee jaar geëvalueerd gaat worden. De SP vroeg de wethouder om maatschappelijke betrokkenheid ook op te nemen als criterium in het participatiebeleid. Wethouder Huijsmans wilde niet zover gaan. Ze sprak over een zoektocht, werkende weg en de rol van politieke partijen.

De wethouder was enthousiaster over het amendement van de ChristenUnie om participatie mogelijk te maken bij gewijzigde plannen en projecten, waarover in een eerder stadium al met de stad is gesproken. Huijsmans bestempelde het amendement als een mooie aanvulling en aanscherping van het voorstel. De ChristenUnie noemde als voorbeeld de scholenschuif in Tanthof. Zonder het amendement zou over volgende plannen in Tanthof niet meer met bewoners kunnen worden gesproken, omdat Delfts Doen al was toegepast. Het amendement zorgt er voor dat dat wel kan. Het amendement werd zo goed als unaniem door de raad aangenomen.

Woonmonitor

Bij de bespreking van de Woonmonitor diende STIP samen met andere fracties twee moties in. De motie Actualiseren Convenant TU Delft werd mede ondertekend door D66, PvdA, VVD, CDA, ChristenUnie en Onafhankelijk Delft. De raad stemde er unaniem mee in. Het college moet volgens deze motie intensiever met de TU Delft in gesprek over de groei van de universiteit en impact daarvan op de stad en hierbij expliciet aandacht te geven voor de huidige en toekomstige tekorten in de studentenhuisvesting. De raad verwacht de resultaten van dat gesprek in het tweede kwartaal van 2022.

Daarnaast diende STIP met D66, GroenLinks, PvdA, ChristenUnie en Onafhankelijk Delft de motie Woningloten in Delftse woonvoorraad in. Hart voor Delft en SP lieten weten geen heil te zien in loten voor een woning, maar de overige fracties gingen akkoord met de motie. Die vraagt het college te onderzoeken of het verloten van een deel van de sociale huurvoorraad bijdraagt aan het vergroten van de kans voor Delftse jongeren en starters op een woning en met welk voor Delft passend percentage dit het geval is zonder dat dit te grote negatieve effecten heeft op andere woningzoekenden. Het college moet de uitkomsten van dit onderzoek meenemen bij het opstellen van de nieuwe Woonvisie 2023-2030.

Borstonderzoek

In navolging van diverse andere gemeenten in Nederland ging een ruime meerderheid van de raad akkoord met de motie Borstonderzoek vrouwen. De fracties van Hart voor Delft en PvdA dienden de motie in om de raad een lokaal signaal aan de landelijke politiek te laten geven. De fracties van CDA, ChristenUnie en VVD stelden dat de lokale politiek daar niet voor bedoeld is en dat er andere wegen zijn om landelijk beleid aan te kaarten. De drie fracties stemden tegen. Ook STIP en GroenLinks vroegen de raad om terughoudend te zijn met dit soort moties.

Die twee fracties stemden net als de rest van de raad wel in met de motie die het college oproept om bij de staatssecretaris van Volksgezondheid kenbaar te maken dat het terugbrengen van het periodiek borstonderzoek van twee naar drie jaar ongewenst en onverantwoord is. Volgens de motie moet het college erop aandringen om de maatregel in te trekken en er alles aan doen om de tweejarentermijn zo consequent mogelijk toe te passen.

Participatiewet

Het college moet met een voorstel komen hoe de premie in Delft ingezet kan worden om mensen in de Participatiewet te belonen die via deeltijdwerk stappen zetten op weg naar de uitstroom uit de bijstand. Het college moet daarbij gebruik maken van de ervaring in andere gemeenten en in het voorstel de financiële consequenties in beeld brengen.

Dat is de opdracht die de raad donderdagavond aan het college gaf via de motie Benut ruimte Participatiewet. De motie van ChristenUnie, D66, STIP, CDA, SP, Onafhankelijk Delft en GroenLinks kreeg de steun van alle fracties, behalve Hart voor Delft. Deeltijdwerkers met een bijstandsuitkering moeten hun loon nu nog inleveren. De Participatiewet staat echter een premie toe die kan worden toegekend als steuntje in de rug bij het vinden van werk.

In de commissievergadering uitte wethouder Stephan Brandligt nog zijn twijfels over het nut van een werkpremie. Hij zei toen meer te zien in het intensief begeleiden naar werk van mensen in de bijstand. De wethouder had donderdagavond geen bezwaar tegen de motie om die volgens hem oproept om er alles aan te doen om bijstandsgerechtigden aan het werk te helpen. Daarnaast las de wethouder in de motie ook de uitspraak van de raad dat de huidige Participatiewet nog voor verbetering vatbaar is.

Kostenbeheersing WMO

CDA en VVD kregen van alle fracties, op de SP na, steun voor hun motie Inzicht in de ontwikkeling van de voorliggende voorzieningen. Beide fracties haakten met hun motie in op het onderzoek Perspectieven voor Kostenbeheersing Wmo van de Delftse Rekenkamer. De rekenkamer adviseert de gemeente om meer te sturen op de samenhang tussen financiën, aanbod en ook op vraag (door netwerkversterking) en zelfvoorziening (door gemeenschapsvorming), omdat dit leidt tot minder hulpvragen en minder Wmo indicaties. Dat leidt uiteindelijk tot een kostenbesparing. 

De motie vraagt het college onder meer samenhang te brengen in de voorliggende voorzieningen en de maatwerkvoorzieningen en om in de voortgangsbrieven van het actieplan Sociaal Domein duidelijk te maken welke voorzieningen er zijn en hoe er gewerkt wordt aan het beheersbaar houden van de kosten.

Global Goals

Aan het begin van de vergadering verrichtte raadsvoorzitter Marja van Bijsterveldt de aftrap van de campagne Raadsleden adopteren een Global Goal.  De Global Goals zijn wereldwijd afgesproken ontwikkelingsdoelstellingen. Deze campagne zorgt ervoor dat de raadsleden als ambassadeurs zichtbaar worden voor de bewoners en organisaties die zich in Delft al bezig houden met de Global Goals. Naast de samenwerking met initiatieven in de stad prees ze ook de onderlinge samenwerking in de raad die voor verbindingen zorgt die anders misschien niet tot stand waren gekomen.

Raadswissel

Donderdagavond was er ook een raadswissel. Thierry Cüppers werd namens STIP benoemd tot raadslid. Hij vervangt Marcel Harinck die aan het begin van de vergadering met een woord van dank voor zijn inzet werd uitgezwaaid door de voorzitter van de raad. Harinck zat sinds december 2018 voor STIP in de raad. Omdat hij gaat verhuizen, kan hij niet langer lid van de gemeenteraad van Delft zijn.

Marcel Harinck nam afscheid als raadslid.
Thierry Cüppers werd donderdagavond benoemd tot raadslid.

Hamerstukken

Via een klap met de voorzittershamer ging de raad in deze vergadering onder meer akkoord met de voorstellen Tweede wijziging Verordening precariobelasting Delft 2021, Vijfde wijziging Legesverordening, Regiovisie Transformatie beschermd wonen en het initiatiefvoorstel Delftse principes voor digitale soevereiniteit van STIP, Onafhankelijk Delft, D66 en GroenLinks. Onafhankelijk Delft liet bij het voorstel Vaststelling verantwoording fractievergoedingen 2020 aantekenen onder protest voor te stemmen. 

Gemeenteraad vergadert weer digitaal

15 november 2021 – Vanwege de aanscherping van de coronamaatregelen wordt de raadsvergadering op donderdag 18 november niet in de raadszaal, maar digitaal gehouden. De vergadering begint om 20.00 uur en kan online rechtstreeks worden bekeken.

In deze vergadering bespreekt de raad diverse onderwerpen, waarbij door fracties in de commissievergadering moties of amendementen zijn aangekondigd. Een van die onderwerpen is het voorstel Vaststelling Nota Participatie in Delft 2022 en Verordening participatie en uitdaagrecht Delft 2022.

Moties zijn door meerdere fracties ook aangekondigd bij het Cultuurkader Delft 2021-2030 en bij de Woonmonitor 2021. De fractie van Hart voor Delft overweegt een motie Bevolkingsonderzoek borstkanker in te dienen. Deze motie is eerder door enkele andere gemeenteraden in het land aangenomen. Zij hebben zich uitgesproken tegen het besluit van de staatssecretaris van Volksgezondheid om het periodiek bevolkingsonderzoek naar borstkanker bij vrouwen niet meer tweejaarlijks maar driejaarlijks te houden.

Verder staan de afdoening van de toezegging over de voor- en nadelen van het gebruik van artikel 31 lid 2 van de Participatiewet en het advies van de Delftse Rekenkamer over de kostenbeheersing van de Wmo op de agenda. Ook bij die agendapunten zijn door fracties moties aangekondigd.

Daarnaast vindt de benoeming plaats van Thierry Cüppers tot raadslid. Hij neemt in de STIP-fractie de plek in van Marcel Harinck die na bijna drie jaar de gemeenteraad van Delft verlaat.

Agenda raadsvergadering

Verdeelde reacties op verruiming terrassentermijn

8 oktober 2021 – In de commissie Economie, Financiën en Bestuur is op donderdag 7 oktober door de fracties verdeeld gereageerd op de actuele motie Door met uitgebreide terrassen. STIP, VVD, Hart voor Delft en Onafhankelijk Delft wilden met deze motie de termijn voor uitgebreide en extra terrassen en terrasboten die per 1 november komt te vervallen door laten lopen tot 1 mei 2022. In de commissie leek een meerderheid van de fracties hier weinig voor te voelen.

De actuele motie lag vorige week al klaar om in de raadsvergadering te bespreken, maar werd toen met instemming van de opstellers doorgeschoven naar het agendapunt corona van de commissievergadering.  STIP, VVD, Hart voor Delft en Onafhankelijk Delft wijzen in hun motie op de coronacrisis die de horecasector zwaar heeft getroffen en op de coronasteunpakketten die per 1 oktober zijn vervallen. Een insprekende horecaondernemer wees de commissie er namens zijn Delftse collega’s ook op dat veel andere gemeenten doorgaan met de uitbreiding van de terrassen. Ook zouden volgens hem veel gasten uit vrees voor corona nog steeds liever op enige afstand buiten zitten dan binnen.

Een ingezonden brief van omwonenden gaf juist aan dat afgesproken was dat de terrasverruiming tijdelijk zou zijn vanwege de overlast. Hierin stond juist een pleidooi om de terrasverruiming niet te verlengen.

Burgemeester Marja van Bijsterveldt wees erop dat na het loslaten van de anderhalve meter maatregel er in de binnenstad van Delft, vanwege onder meer de toenemende drukte, geen ruimte meer is voor uitgebreide en extra terrassen. Daarnaast wees de burgemeester op het juridische risico. Want als de de gemeente een ruimere terrastermijn toe staat kan zij door de rechter wordt teruggefloten omdat er geen reden meer is om die verruiming toe te staan. Bovendien kunnen horecaondernemers binnen de bestaande regels een vergunning aanvragen voor een winterterras. De burgemeester zei ook dat het hoogheemraadschap is gevraagd of de terrasboten kunnen blijven liggen, maar daar heeft het waterschap nog niet op gereageerd.

GroenLinks en PvdA konden zich vinden in de reactie van de burgemeester. Beide fracties lieten ook weten geen voorstander te zijn van nog langer verwarmde terrassen. Ook de ChristenUnie zei geen voorstander te zijn van een verlenging van de terrastermijn. D66 liet weten niet enthousiast te zijn over de motie. Die fractie riep de commissie op om de kansen uit de positieve lessen van de coronatijd mee te nemen in de toekomst. Na het horen van alle argumenten riep STIP andere fracties op om met ideeën te komen om de Delftse horeca te ondersteunen.

Wat de burgemeester betreft, gaat het in het geldende terrassenbeleid om het evenwicht tussen leefbaarheid en levendigheid. Dat het weer wat levendiger wordt in de binnenstad blijkt volgens haar niet alleen op de toenemende drukte op straat, maar ook op de activiteiten die weer gehouden kunnen worden. De sinterklaasintocht lijkt weer door te gaan. De vergunningaanvraag ligt bij de gemeente. Volgens burgemeester Van Bijsterveldt wordt dat een intocht met alleen roetveegpieten, maar is nog niet duidelijk of de QR-code noodzakelijk is. Een landelijke lobby wil dat voor de intochten een uitzondering wordt gemaakt. De burgemeester wees er verder op dat er in Delft geen vuurwerkverbod komt, maar dat er wel vuurwerkvrije zones aangevraagd kunnen worden.

Extremisme

Blijf waakzaam en zorg voor de juiste informatiedeling tussen sociale en veiligheidspartners. Dat zijn een paar conclusies uit de onderzoeken die de gemeente heeft laten doen naar radicalisering en rechts-extremisme in Delft. In grote lijnen blijkt dat er in Delft wel sprake is van incidenten, maar dat er geen reden is om het beleid drastisch om te gooien.

De PvdA zei dat beleid te steunen, net als de VVD. Samen hadden ze dit onderwerp op de agenda gezet. De VVD liet echter weten een beetje teleurgesteld te zijn vanwege het eenzijdige beeld uit het onderzoek dat er weinig aan de hand is. De VVD zei daar niet zo zeker van te zijn. GroenLinks en D66 vroegen zich af of de VVD teleurgesteld was, omdat die fractie een vooringenomen stelling niet bevestigd zag. De VVD zei dat ook links extremisme en coronaontkenners ook aandacht verdienden.

In haar betoog legde de PvdA in relatie tot jihadisme onder meer het dilemma bloot tussen de vrijheid van godsdienst en onwenselijk gedrag dat daaruit kan voortvloeien zoals oproepen niet te stemmen of vrouwen manen niet zonder man de straat op te gaan. Over rechts-extremisme sprak de PvdA de zorg uit dat dat probleem erg diffuus is. Zwarte piet, corona en een mogelijk vuurwerkverbod lijken volgens de PvdA risicofactoren die de vlam in de pan kunnen laten slaan. De aanbevelingen uit het onderzoek: investeren in kennis, in vroege signalering, in jongerenwerk en vooral ook het versterken van de online informatiepositie omschreef de PvdA als helder.

De CDA-fractie zette vraagtekens bij de uitkomsten van de onderzoeken. Die partij vroeg zich af of de gemeente wel is voorbereid op wat onzichtbaar blijft zoals huiselijk geweld. Het CDA zei er niet gerust op te zijn dat de gemeente nu een juist beeld heeft van radicalisering en extremisme.

Hart voor Delft hield een pleidooi dat de gemeente door moet gaan met online monitoren om te weten wat er leeft onder de bewoners. Volgens Hart voor Delft onderscheidt Delft zich misschien niet van wat er landelijk speelt, maar zijn de verschillen tussen groepen door corona verergerd en zorgt de toename van asielzoekers voor sentimenten. GroenLinks vroeg andere fracties niet door een rietje naar bevolkingsgroepen te kijken. D66 concludeerde dat het goed was dat het onderzoek laat zien dat er geen reden is tot zorg.

De ChristenUnie vond het opvallend dat in het debat partijen diverse definities gebruikten voor extremisme. De brede aanpak in Delft lijkt volgens de ChristenUnie te werken, maar het effect is volgens die fractie moeilijk te meten. De aanbevelingen uit het onderzoek om de informatiepositie van de gemeente te versterken en te investeren in jongerenwerk zei de ChristenUnie van harte te ondersteunen. Onafhankelijk Delft had gemengde gevoelens. Dat er geen signalen van een parallelle samenleving zichtbaar zijn, betekent volgens Onafhankelijk Delft niet dat ze er niet zijn.

STIP liet weten blij te zijn met het onderzoek dat volgens die fractie duidelijk en concreet is. Net als Onafhankelijk Delft vroeg STIP ook aandacht voor links extremisme, omdat nu helemaal niet duidelijk is of daarvan sprake is in Delft. De SP stelde aan het eind van het debat vast dat de commissie niet moest verzanden in een wedstrijdje welke vorm van extremisme het meest erg is. Volgens de SP gaat het om de vraag wat leidt tot extremisme. Verveling, geen kansen, geen werk zijn in de ogen van de SP factoren die een voedingsbodem kunnen zijn voor radicalisering. Radicalisering moet wat de SP betreft aan het begin worden aangepakt en niet aan het eind.

Burgemeester Van Bijsterveldt verzekerde de commissie dat er gedegen onderzoek was gedaan naar radicalisering en rechtsextremisme in Delft. Daaruit blijkt volgens de burgemeester dat er in Delft geen reden is tot acute zorg. Maar de samenleving is wel in beweging stelde de burgemeester vast. Er wordt hard geroepen, er is sprake van nepnieuws en mensen verkeren in hun eigen bubbel, waardoor het volgens Van Bijsterveldt niet eenvoudig is om de boel een beetje bij elkaar te houden. Ze wee daarbij naar de landelijke lobby van gemeenten om meer te kunnen investeren in buurten en wijken. Volgens de burgemeester is het zaak dat sociale partners en de politie opletten wat er in de stad gebeurt en moet de gemeente ook doorgaan met het online volgen van fenomenen in de stad. Het beleid van de informatie op orde houden, korte lijnen en alert zijn, wordt volgens de burgemeester voortgezet.

Geen van de fracties zag na die woorden aanleiding om dit onderwerp via een motie verder te bespreken in de raad.

Participatie

Bij de bespreking van de nota Participatie in Delft 2022 en de Verordening participatie en uitdaagrecht gemeente 2022 werd verdeeld gereageerd op het voorstel van het college om de participatieregels en het uitdaagrecht vast te leggen. GroenLinks constateerde dat die regels vooral betrekking hebben op het fysieke domein en dat participatie in het sociaal domein iets anders is. De fractie stelde voor om de titel aan te passen, zodat bewoners weten waar ze aan toe zijn.

Dat bleek uit de woorden van twee insprekers nog niet het geval te zijn. De vertegenwoordiger van Delfia Batavorum hield een pleidooi om in te kunnen spreken bij de Adviescommissie Omgevingskwaliteit. Die mogelijkheid bestaat nu niet en hoeft wat die commissie betreft ook niet, omdat de inbreng van bewoners geen toegevoegde waarde zou hebben. De vertegenwoordiger van Bij1liet weten in de nota onder meer toegankelijkheid te missen. De gemeente zou er volgens haar veel meer voor moeten zorgen dat bewoners makkelijker kunnen meedoen en meepraten in Delft.

Hart voor Delft steunde de inbreng van Delfia Batavorum en ook andere fracties vroegen wethouder Martina Huijsmans om inspraak bij de Adviescommissie Omgevingskwaliteit een plek te geven in de nota en de verordening. Hart voor Delft pleitte er ook voor dat bewoners per brief worden geïnformeerd als er in hun buurt bouwplannen zijn. Volgens de ChristenUnie is participeren meer dan informeren, maar blijft het moeilijk om iedereen te betrekken. Het was de ChristenUnie opgevallen dat  in de evaluatie van Delfts Doen – de aanpak waarop de participatienota is gebaseerd – vooral de successen tegen het licht waren gehouden.

Het CDA zei onder participeren het creëren van draagvlak te verstaan. Dat is volgens het CDA succesvol als er minder protesten in de stad zijn en de raad minder brieven van bezorgde bewoners krijgt. Om zoveel mogelijk bewoners te horen stelde GroenLinks voor om in de wijken een burgerforum in te stellen. De PvdA liet weten wel te voelen voor loting om mensen mee te laten praten die niet behoren tot de vaste kern van politiek geïnteresseerden. STIP zei het voorstel te kunnen steunen en zei het jammer te vinden dat er voor de uitvoering van het uitdaagrecht op dit moment geen budget is.

D66 deelde met GroenLinks de spraakverwarring over de titel van het voorstel. Die fractie zei te begrijpen dat het voorstel vrij droog las, omdat er vooruit wordt gelopen op nieuwe wetgeving. Na het vastleggen van regels moet volgens D66 de volgende stap worden gezet, waarbij iedereen wordt betrokken en er ook ruimte is voor kinderparticipatie. De VVD stelde dat het primaat van politieke besluitvorming bij de gemeenteraad ligt. De fractie zei blij te zijn dat de spelregels voor participatie nu zijn vastgelegd. De VVD liet blijken geen voorstander te zijn van andere participatievormen zoals een burgerforum. De SP omschreef de nota als een papieren tijger. De gemeente wil volgens de SP wel participatie toepassen, maar wil niet dat bewoners invloed hebben. De fractie wees daarbij naar de scholenschuif in Tanthof en de invoering van betaald parkeren in de Wippolder. Grote maatschappelijke betrokkenheid zou wat de SP betreft een criterium moeten zijn om bewoners mee te laten praten.

Wethouder Huijsmans zei het lastig te vinden om die betrokkenheid van bewoners concreet te maken. Ze liet de CDA-fractie weten dat het participatiebeleid tweejaarlijks geëvalueerd gaat worden en in de tussentijd mogelijk bijgestuurd wordt. Diverse fracties kondigden aan dat ze bij dit onderwerp moties of amendementen willen indienen in de raadsvergadering op donderdag 18 november.

Doorgeschoven

Het lukte de commissie niet om de agenda met bespreekpunten donderdagavond helemaal af te ronden. De resterende onderwerpen: Collegebrief afdoening toezegging 2018-07, tarieven afvalstoffenheffing, Initiatiefvoorstel Delftse principes voor digitale soevereiniteit en Cultuurkader Delft 2021 – 2030 zijn doorgeschoven naar de uitloopvergadering van deze commissie op dinsdag 12 oktober. Die vergadering begint om 20.00 uur.

Commissie buigt zich over participatie

6 oktober 2021 – De commissie Economie, Financiën en Bestuur bespreekt in haar vergadering op donderdag 7 oktober onder meer het voorstel Vaststelling Nota Participatie in Delft 2022 en Verordening participatie en uitdaagrecht Delft.

De aankomende Wet versterking participatie op decentraal niveau en de Omgevingswet (motie Nooren) maken het noodzakelijk dat Delft participatiebeleid vaststelt en de inspraakverordening aanpast naar een participatieverordening. Daarnaast bepaalt de nieuwe wet dat ook het uitdaagrecht wordt vastgelegd in een verordening.

De commissie buigt zich verder over de Voortgangsrapportage Aanpak extremisme, polarisatie en radicalisering 2020 en de brief van het college over de uitkomsten, aanbevelingen en opvolging quickscan extreemrechts en rechts-extremisme.

Andere onderwerpen die in deze vergadering aan bod komen zijn onder meer de collegebrief over corona, de Metropoolregio en het initiatiefvoorstel Delftse principes voor digitale soevereiniteit. Dat voorstel is opgesteld door STIP, Onafhankelijk Delft, D66 en GroenLinks.

De publieke tribune is tijdens deze commissievergadering ook weer geopend, hetzij met een beperkt aantal stoelen. Voor bezoekers geldt: mensen die niet gevaccineerd zijn wordt geadviseerd een sneltest te doen voorafgaand aan de vergadering. Mensen met klachten wordt gevraagd thuis te blijven of zich vooraf te laten testen.  En vanzelfsprekend wordt eenieder die corona heeft, gevraagd thuis te blijven. Belangstellenden kunnen de vergadering ook thuis rechtstreeks via de webcast bekijken.

Beeldvorming

De commissie Sociaal Domein en Wonen laat zich deze avond op locatie informeren over het werk van Perspektief en de commissie Ruimte en Verkeer gaat bij Avalex kijken hoe het grofvuil wordt verwerkt.