14 oktober 2021 – Bijna alle raadsfracties stonden op donderdag 14 oktober in hun algemene beschouwingen stil bij de moeilijke keuzes die het college naar eigen zeggen heeft gemaakt om de programmabegroting 2022-2025 sluitend te krijgen. Het college stelt in de begroting dat Delft in een lastige positie verkeert. De financiële middelen zijn schaars en dat maakt volgens het college scherpe financiële keuzes noodzakelijk.
Kijk de algemene beschouwingen terug
Een deel van die keuzes is door de raad al in het voorjaar bepaald bij de vaststelling van het Herstelplan 2021 om de vorige begroting rond te krijgen en de kadernota. In de nieuwe begroting is onder meer het extra geld verwerkt dat Delft van het Rijk krijgt voor de jeugdzorg. Dat is eenmalig en draagt nauwelijks bij aan financieel herstel. Het college stelt dat de voorgestelde keuzes gevolgen hebben voor onder meer het onderhoud van de openbare ruimte, de kwaliteit van voorzieningen in de stad en ook voor de woonlasten die de Delftenaren moeten opbrengen.
In hun algemene beschouwingen lieten de fractievoorzitters horen welke keuzes de gemeente volgens hun partij zou moeten maken.
CDA
CDA-fractievoorzitter Rob van Woudenberg gaf in zijn beschouwingen aan dat zijn partij andere keuzes maakt. Door jarenlang neoliberaal beleid en doorgeslagen marktdenken is de overheid volgens het CDA op meer afstand van de samenleving komen te staan. Van Woudenberg pleitte namens zijn fractie voor een gemeenschap waar mensen elkaar nodig hebben en de overheid adequaat hulp biedt aan mensen die in de knel zitten. Hij vroeg daarbij onder meer aandacht voor de woningmarkt, de culturele sector, talentontwikkeling in het verenigingsleven en het onderwijs.
GroenLinks
Klimaatverandering is een feit, citeerde GroenLinks-fractievoorzitter Frank van Vliet uit de programmabegroting. Tegelijkertijd zei hij dat zijn fractie ervan bewust is dat mensen aan de onderkant van de samenleving het moeilijk hebben. GroenLinks is daarom tevreden dat het college niet bezuinigt op de schuldhulpverlening. Volgens die fractie moet verbinding worden gezocht tussen de energietransitie in de wijken en opgaven zoals werkloosheid en eenzaamheid in die wijken. Van Vliet vroeg verder aandacht voor het opraken van de Eneco-gelden en de druk op de zorg en cultuur.
STIP
In de beschouwingen van STIP blikte fractievoorzitter Ida de Boer onder meer terug op de coronacrisis, die ondanks de toenemende polarisering, Delftenaren ook dichterbij elkaar heeft gebracht. De Boer sprak haar teleurstelling uit dat Delft nog steeds te maken heeft met financiële tekorten. STIP vindt het belangrijk dat raad en college blijven zoeken naar de balans tussen investeren in de toekomst en Delft betaalbaar houden. De fractievoorzitter van STIP sprak ook over de aanpak van de huidige klimaat-, woning- en cultuurcrisis. STIP wil dat die crises prioriteit krijgen.
D66
Fractievoorzitter Christine Bel stelde in de beschouwingen van D66 de durf om te dromen centraal, want bij gebrek aan dromen ligt de waan van de dag op de loer. Bel zei dat haar partij de ogen ook niet wil sluiten voor de werkelijkheid. De realiteit ziet er in Delft op sommige punten niet erg florissant uit. De fractievoorzitter gaf aan dat haar fractie zorgen heeft over het onderwijs, de schuldenproblematiek, de woningmarkt, energiearmoede en cultuur. D66 sprak de wens uit dat de gemeente meer werk gaat maken van de klimaatadaptatie en de belastingen meer gaat vergroenen om zo van Delft een droomstad te maken.
VVD
Dimitri van Rijn deelde in zijn beschouwingen de visie van VVD op de grote uitdagingen waar Delft volgens die partij voor staat. De VVD wil onder meer banen en onderwijs op elk niveau en meer koopwoningen om de doorstroming op de woningmarkt te stimuleren. Van Rijn vroeg de commissie om de autobezitter met respect te behandelen en delen van de stad alleen autoluw te maken als daar een goede reden voor is. De VVD-fractievoorzitter stipte ook de klimaatcrisis aan. Delft hoeft op het gebied van de energietransitie wat de VVD betreft niet haantje de voorste te zijn. Tevens liet hij weten dat de VVD geschrokken is over de toenemende kosten in het sociaal domein.
SP
De gemeente heeft te weinig geld. De uitkering uit het Rijk is te laag en er zijn veel kosten gemaakt door de maatregelen rond corona. Maar dat is geen reden om in het wilde weg te bezuinigen op voorzieningen. Wie economische groei wil, zorgt dat mensen geld hebben om uit te geven in de stad. SP-fractievoorzitter Lieke van Rossum vroeg onder meer aandacht voor de betrokkenheid van de gemeente bij bewoners. Bewoners die zich vaak in de steek gelaten voelen door de gemeente. Van Rossum pleitte voor gratis voorzieningen in de wijken, zoals buurthuizen, een goede bibliotheek en de terugkeer van het schoolzwemmen. Daarnaast besteedde de SP-fractievoorzitter een groot deel van haar beschouwingen aan de woningcrisis en de oplossingen die de SP daarbij voor ogen heeft. Een van die oplossing is volgens de SP de zelfbewoningsplicht voor de kopers van een huis.
PvdA
In de beschouwingen van de PvdA sprak fractievoorzitter Willy Tiekstra de hoop uit dat er snel een nieuw kabinet komt met deelname van haar partij en GroenLinks. Wat de PvdA betreft moet in Delft voorkomen worden dat de sociale ongelijkheid, die ook door corona is versterkt, nog verder toeneemt. Tiekstra zei de investering van zes miljoen in meer groen in de wijken te steunen, maar ze riep het college ook op om oog te blijven houden voor de mensen. Ook vroeg ze namens de PvdA aandacht voor energiearmoede en vervoersarmoede. Om de crisis op de woningmarkt op te lossen moeten er volgens de PvdA niet alleen meer woningen, maar ook meer diverse woningen worden gebouwd, waarbij ook gekeken wordt naar nieuwe woningconcepten en flexibele woonvormen.
Onafhankelijk Delft
Een jaar om snel te vergeten, sprak fractievoorzitter Jolanda Gaal van Onafhankelijk Delft. Gaal vertolkte de vragen van bewoners die willen weten waarom zij geen geld krijgen van de gemeente, terwijl ze steeds meer en meer moeten gaan betalen. Volgens Gaal leven er veel vragen in de stad en moet de begroting begrijpelijker en leesbaar voor bewoners worden. De fractievoorzitter zei ook veel zorgen in de stad te horen over hogere energiekosten, parkeren en onduidelijke subsidies. Wat Onafhankelijk Delft betreft moeten de buurthuizen weer terug naar de wijken.
ChristenUnie
Fractievoorzitter Bert van der Woerd van de ChristenUnie vroeg onder meer aandacht voor de voelbare kloof tussen arm en rijk in Delft. In kwesties als wonen, klimaat en energie gaat het volgens de ChristenUnie om solidariteit, niet om perfecte gelijkwaardigheid. Te lang is de verantwoordelijkheid voor klimaatbewuste actie neergelegd bij de individuele burger en de markt. Het lokale bestuur moet in de visie van de ChristenUnie het betrouwbare gezicht zijn van de overheid. Een betrouwbare overheid vraagt om een structureel gezonde financiële huishouding. Zo’n huishouding kost geld, zei Van der Woerd. Hij bepleitte dat sterke schouders de zware lasten dragen. De ChristenUnie zoekt daarom in de begroting financiële ruimte voor Kamers met Aandacht. Een initiatief om kwetsbare jongeren te helpen op weg naar zelfstandigheid, waarbij de gemeente bemiddelt tussen mensen die een kamer willen verhuren en jongeren die nog niet geheel zelfstandig kunnen wonen.
Hart voor Delft
Fractievoorzitter van Hart voor Delft, Bram Stoop, hekelde het financiële beleid van dit college. Stoop wees er onder meer op dat de laatste begroting in deze raadsperiode sluitend is gemaakt door te putten uit de reserves. Dat de woonlasten stijgen, valt volgens Hart voor Delft niet meer uit te leggen aan de bewoners. Stoop noemde dat onaanvaardbaar. Daarnaast vroeg de voorman van Hart voor Delft aandacht voor de afvalinzameling. Het nieuwe inzamelen is mislukt en moet volgens Hart voor Delft wijken voor na-scheiding. Voorts moet de gemeente het aantal tijdelijke krachten terugdringen door hen in vaste dienst te nemen en moet pas op de plaats gemaakt worden met de volgens Hart voor Delft geldverslindende klimaatambities. Hart voor Delft vroeg verder aandacht voor sport, blauwalg, een openluchtzwembad en een grondige evaluatie van het welzijnswerk.
College
Burgemeester Marja van Bijsterveldt stond in haar reactie kort stil bij het feit dat dit de laatste algemene beschouwingen van deze raadsperiode waren. De burgemeester sprak over een bewogen tijd met corona als dieptepunt, maar ook een tijd waarin veel tot stand is gebracht en waarin ambities bijgesteld moesten worden. Wethouder Stephan Brandligt beaamde dat het college geen optimistische begroting heeft gepresenteerd. Volgens de wethouder zit er veel pijn in, zijn er veel bezuinigingen en valt er aan lastenverzwaring niet te ontkomen.
Wethouder Bas Vollebregt weerlegde dat er sprake zou zijn van bezuinigingen op de coronasteun. Hij zei dat die reserve minder is geworden. Niet, omdat er is bezuinigd, maar er meer steun is gegeven. Wethouder Martina Huijsmans zei blij te zijn dat ze in de commissie veel draagvlak had gehoord voor de extra investering in de openbare ruimte.
Wethouder Lennart Harpe ging onder meer in op de tekorten in de jeugdzorg en de noodzaak dat het Rijk met een structurele oplossing komt. Van bij-plussen uit de reserves zal volgens de wethouder bij de uitvoering van de wet Inburgering geen sprake meer zijn. Wethouder Harpe verzekerde de commissie dat de gemeente daar niet meer geld aan gaat uitgeven dan wat het Rijk beschikbaar heeft gesteld. Wethouder Karin Schrederhof ging onder meer in op de opmerkingen die in de beschouwingen waren gemaakt over de woningcrisis en de woningnood onder starters en studenten. De wethouder liet weten dat onderzoek heeft uitgewezen dat bouwen voor alleen doorstroming op de markt onvoldoende is om starters een kans te bieden op de woningmarkt. Daarnaast zei ze de opvatting te delen dat corporaties moeten beginnen met het verduurzamen van hun woningvoorraad. Maar speelt volgens de wethouder het probleem dat de woningcorporaties te krap bij kas zitten.
Debat
Na het herfstreces volgt het debat over de begroting in de commissie Algemeen op dinsdag 26 oktober. Insprekers kunnen die avond ook hun zegje doen. Zij kunnen zich tot op de dag van de vergadering 12.00 uur aanmelden via griffie@delft.nl.
De raadsbehandeling van de programmabegroting vindt plaats op donderdag 4 november. In deze vergadering kunnen partijen via moties, amendementen en richtinggevende uitspraken proberen het beleid bij te sturen en stelt de gemeenteraad de begroting vast.