16 oktober 2020 – Bijna alle raadsfracties hebben in hun digitale algemene beschouwingen op donderdag 15 oktober aandacht gevraagd voor de verslechterde financiële situatie, waarin de gemeente Delft zich op dit moment bevindt. Het is het college niet gelukt om de programmabegroting 2021-2024 financieel sluitend te krijgen. Desondanks wil het college tot tevredenheid van de coalitiepartijen naar eigen zeggen vasthouden aan de ingezette koers om Delft te versterken als een prettige, vitale, veilige en verbonden stad.
In de programmabegroting stippelt het college ieder jaar de financiële plannen voor de komende vier jaar uit. Dat het in 2021 niet lukt om de eindjes aan elkaar te knopen, komt volgens het college niet alleen door de coronacrisis. Er is volgens het college sprake van een stapeling van negatieve ontwikkelingen, waaronder rijksbezuinigingen en tekorten in het sociaal domein. Samen met andere gemeenten, de provincie Zuid-Holland en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zegt het Delftse college de komende tijd de boodschap in Den Haag te blijven herhalen om met meer geld over de brug te komen.
De elf raadsfracties gaven donderdagavond in de vergadering van de commissie Algemeen hun kijk op de toekomst van Delft. De afrondende behandeling vindt plaats in de raadsvergadering op donderdag 5 november. De raad kan in die vergadering via amendementen, moties en richtinggevende uitspraken mogelijke wensen uitten tot bijsturing van het beleid.
Kijk de algemene beschouwingen terug
CDA
Het Delftsblauwe mondkapje van Royal Delft waarmee fractievoorzitter Rob van Woudenberg de beschouwingen van het CDA begon, stond volgens hem niet alleen symbool voor de beperkingen in deze coronatijd, maar ook voor de flexibiliteit waarmee ondernemers omgaan met de crisis.
Van Woudenberg sprak de steun van het CDA uit voor de keuze van het college om een niet sluitende begroting voor te leggen aan de raad. Hij deed daarbij een beroep op het college om te blijven lobbyen in Den Haag voor extra middelen en om in 2022 wel weer een sluitende begroting aan te bieden aan de raad.
De CDA-fractievoorzitter sprak zijn bezorgdheid uit over de stijgende afvalstoffenheffing en vroeg aandacht voor de thema’s zorg en wonen, communicatie met de stad, verenigingszin, sport en cultuur. Wat het CDA betreft is het tijd voor een Delft waar de samenleving centraal staat, waar mensen naar elkaar omzien en waar gewerkt wordt aan inclusie.
GroenLinks
Fractievoorzitter van GroenLinks, Frank van Vliet, prees het college dat het wil investeren in de aanpak van de coronacrisis, de klimaatcrisis en de dalende biodiversiteit. Daarnaast wees hij naar de wijkcentra die volgens GroenLinks ontmoetingsplekken moeten zijn in de wijk. Van Vliet zei dat zijn fractie zich zorgen maakt over eenzaamheid onder de Delftenaren.
Als grootste coalitiepartij kon de fractievoorzitter van GroenLinks zich helemaal vinden in de keus van het college om de begroting niet sluitend te laten zijn. Van Vliet wees op het overgrote deel van de gemeenten dat met tekorten kampt. Meer taken van het rijk, zonder het geld dat nodig is om die taken op een verantwoorde manier uit te voeren. De fractievoorzitter somde op dat het daarbij niet alleen om tekorten in het sociaal domein gaat, maar ook om de omgevingswet, steeds meer eisen voor schoolgebouwen en negen ton voor door het Rijk verplichte nieuwe parkeerautomaten in Delft. Hij riep zijn collega’s van de andere landelijke partijen op om de financiële situatie waarin de gemeente verkeerd duidelijk voor het voetlicht bij hun Kamerleden te brengen. De stijgende afvalstoffenheffing blijft volgens GroenLinks binnen de perken en fractievoorzitter Van Vliet zei ook content te zijn dat het college meer aandacht in de begroting besteedt aan de global goals.
STIP
Ook STIP-fractievoorzitter Matthijs Gouwerok begon zijn beschouwingen met een verwijzing naar de coronacrisis. De crisis maakt volgens STIP duidelijk hoe sterk de inwoners van Delft op elkaar steunen en hoe de gemeente die kracht gebruikt om te blijven investeren in de toekomst van de stad.
Gouwerok stipte vijf thema’s uit de begroting aan; sociaal domein, duurzaamheid, kenniseconomie, cultuur en levendigheid en de verdichtingsopgave. In grote lijnen zei de fractievoorzitter van STIP zich goed te kunnen vinden in de financiële voorstellen van het college. STIP is tevreden met het actieplan om de kosten binnen het sociaal domein in balans te brengen.
De fractievoorzitter van STIP zei weinig terug te zien over verduurzaming in de begroting. Hij wees daarbij onder meer op Den Haag en Rotterdam die van plan zijn om de Eneco-opbrengsten te besteden aan duurzaamheidsdoelen. De voorman van STIP hield ook een pleidooi om de terrassen in de winter open te houden. En om wat extra geld in de gemeentekas te krijgen wil STIP bekijken hoe meer inwoners die dat nog niet hebben gedaan zich gaan inschrijven in Delft.
D66
Christine Bel, fractievoorzitter van D66, zei dat ze liever een ander verhaal had gehouden, omdat het nog steeds door de coronacrisis voor veel Delftenaren een moeilijke tijd is. Ze noemde het jammer dat de begroting niet meer ingaat op de gevolgen van de crisis en de blijvende veranderingen daarna. Dat is volgens de fractievoorzitter van D66 nodig; voorbij de crisis denken en investeren in de stad. Ze constateerde daarom tevreden dat het stadsbestuur niet op zijn handen is blijven zitten.
Investeren in onderwijs, banen voor iedereen en de openbare ruimte zijn voor D66 belangrijke speerpunten die ook terugkomen in de begroting. Ook Bel refereerde aan de taken die door het Rijk zijn overgedragen aan de gemeente, maar die door gebrek aan geld nauwelijks op een verantwoorde manier uitgevoerd kunnen worden.
Volgens D66 moet de gemeente ook zelf op zoek naar middelen. De fractievoorzitter kondigde aan dat ze dat via twee moties wil bewerkstelligen. Een motie gaat over het regionaal uitdragen van het actieplan voor maatschappelijk verantwoord inkopen en de andere motie (met de VVD) wil de kwijtschelding onderbrengen bij het armoedebeleid.
VVD
Een crisis van ongekende omvang. Zo omschreef VVD-fractievoorzitter Dimitri van Rijn de tijd waarin we leven. Hij noemde het lastig om welvaart te behouden en hij wees op de vrijheid van verantwoordelijkheid die niet mag verworden tot vrijblijvendheid. Van Rijn zei dat deze crisistijd, het moment was voor eenheid en verbinding tussen coalitie en oppositie. De begroting zet volgens de VVD-fractievoorzitter stappen naar een nog mooier Delft.
Hij zei trots te zijn op een college dat op stoom ligt; de woonlasten stijgen niet, er komen banen op ieder niveau, woningen voor iedereen en extra kwaliteitsimpulsen in de openbare ruimte en sportvoorzieningen. Van Rijn noemde ook de zorgen van de VVD, zoals de stijging van de afvalkosten, de bereikbaarheid van de stad en de energietransitie.
Delft moet als het gaat om het gat in de begroting volgens de VVD niet alleen naar Den Haag wijzen, maar ook zelf kritisch kijken waar het financieel minder of anders kan. De VVD richt daarbij de aandacht op de schuldhulpverlening en op de subsidie voor de VAK.
SP
SP-fractievoorzitter Lieke van Rossum begon haar beschouwingen met het mantra van het kabinet dat we alleen samen corona onder controle krijgen. De crisis heeft volgens de SP de ongelijkheid in de samenleving blootgelegd. In de visie van de SP moet niet alleen de coronacrisis samen worden bestreden, maar moet ook samen gewerkt worden aan verbeteringen in de geestelijke gezondheidszorg en de jeugdzorg.
De SP vindt, net als twee insprekers aan het begin van de vergadering, dat het minimumloon van 10 naar 14 euro per uur verhoogd moet worden. De fractie wil dat via een motie samen met GroenLinks onder de aandacht brengen.
Van Rossum zei ook dat de SP vindt dat de gemeente het geld uitgeeft aan verkeerde dingen, zoals anderhalf miljoen euro voor DSM. Dat geld moet, wat de SP betreft, terug naar de gemeente, omdat DSM bezig is om een zesde van het personeel te ontslaan. Tevens hield de fractievoorzitter van de SP het al vaker gehoorde pleidooi dat alle Delftenaren een betaalbaar dak boven hun hoofd moeten hebben.
PvdA
Ook PvdA-fractievoorzitter Willy Tiekstra ontkwam er niet aan te benoemen dat het coronavirus voor een ingrijpend andere wereld heeft gezorgd. Haar fractie juicht het toe dat het college koersvast blijft met de basis op orde en investeren in de toekomst van Delft. Ingrijpen in het sociaal domein kan volgens de PvdA niet uitblijven, maar de fractie plaatst vraagtekens bij het begrip versoberen. De fractievoorzitter zei dat alle Delftenaren moeten kunnen blijven rekenen op het zorgaanbod. De PvdA wil zowel in de jeugdzorg als in de Wmo inzetten op preventie zodat zware zorg of hulp niet meteen nodig is.
Wat volgens Tiekstra ook beter kan, is informatie over het activiteitenaanbod in de wijkcentra. Ze had er naar gezocht, maar kon het nergens vinden. Ze drong er bij het college op aan een tandje bij te zetten voor de schuldhulpverlening, het onderwijsachterstandenbeleid en het voortbestaan van de VAK.
Daarnaast pleitte de fractievoorzitter van de PvdA voor effectiever en duurzamer groenonderhoud en een versnelde aanpak om een eind te maken aan vervuilende brommers en scooters. Tiekstra wees ook op de maatschappelijke initiatieven en nieuwe diensten die de coronacrisis heeft opgeleverd en ze sprak de hoop uit dat er ooit een eind komt aan de crisis en dat de raad volgend jaar de beschouwingen in de raadszaal kan houden.
Onafhankelijk Delft
Fractievoorzitter Jolanda Gaal van Onafhankelijk Delft begon haar beschouwingen met een groot applaus voor alle mensen die de crisis het hoofd bieden. Delft leek volgens haar fractie financieel goed op weg. Op weg naar financieel herstel en op weg naar verlichting voor de bewoners. Maar daar was corona, constateerde Gaal. Ze zag alle mooie plannen voor de stad in duigen vallen en stelde vast dat het weer ouderwets puinruimen wordt.
Als het aan Onafhankelijk Delft ligt, worden de Eneco-gelden gebruikt om de inwoners van Delft tevreden te stellen. Gaal zei geen kunstwerk te willen, maar iets dat vult en mensen tevredenheid biedt.
De fractievoorzitter van Onafhankelijk Delft pleitte verder voor een hardere aanpak van jongerenoverlast. Keihard optreden tegen raddraaiers, betoogde Gaal, desnoods met een verplichte cursus of inzet in de wijk. Onafhankelijk Delft was positief over sporten in de openbare ruimte en vroeg daarnaast aandacht voor kwetsbare ouderen, de jeugdzorg, de Oostpoort en de huisvesting van jongeren, starters en ouderen. Gaal sprak haar tevredenheid uit over een nieuw schuldsaneringsplan.
ChristenUnie
De fractievoorzitter van de ChristenUnie, Joëlle Gooijer, zei de digital verbondenheid te voelen als een verlies, zoals zoveel mensen in de coronatijd verlies hebben ervaren. Een tijd die volgens haar ook voelt als de woestijn waar het volk van Israël veertig jaar in verbleef na het vertrek uit Egypte op weg naar het beloofde land. Ook toen werd gezocht naar perspectief en de ChristenUnie zocht ook naar nieuwe wissels in de begroting. Maar die zei Gooijer in de begroting niet tegen te komen.
Volgens de ChristenUnie gaat het college te veel uit van het spoor van eerst geld verdienen om daarna voorzieningen in stand te houden. De ChristenUnie pleitte voor een ander spoor, maar betoogde ook blij te zijn dat het college de global goals als kompas wil gebruiken.
De Eneco-gelden wil de ChristenUnie gebruiken om te investeren in de zorg voor elkaar en versterking van de samenleving. Fractievoorzitter Gooijer kondigde daarover een motie aan, want het is volgens haar tijd om cruciale wissels om te zetten.
Stadsbelangen Delft
Het college denkt met 2040 veel te ver vooruit. Zover vooruit plannen kan in de visie van Stadsbelangen Delft niet meer. Fractievoorzitter Bram Stoop zei dat het coronavirus bewezen heeft dat veel meer naar de korte termijn gekeken moet worden, omdat de toekomst te onzeker is. Stoop riep het college daarom op om terug te gaan naar de tekentafel en om terug te komen met een sluitende begroting.
De keuzes die Stadsbelangen Delft maakt zijn andere dan die van het college voor ogen heeft. De fractie van Bram Stoop wil een herijking van dure investeringen, de miljoeneninvestering in het Prinsenhof uitstellen, uitstel of afstel van de versmalling van de Voorhofdreef en niet langer vasthouden aan de bestemmingsreserves. Stadsbelangen Delft liet ook weten tegen parkeerregulering in de Wippolder te zijn.
Groep Stoelinga
Jan Peter de Wit las namens Groep Stoelinga GroenLinks de les. Links beleid doet volgens De Wit Delft de das om. Hij voorspelde dat de provincie de Delftse begroting gaat afkeuren, omdat die begroting niet reëel en niet structureel in evenwicht is.
Groep Stoelinga oordeelde dat het college bezig is met partijpolitiek door de niet sluitende begroting te gebruiken als een politiek pamflet, omdat Delft meer geld uit Den Haag wil. En dat terwijl Delft 99 miljoen krijgt van de opbrengst uit de aandelenverkoop van Eneco. Dat het college de helft van dat bedrag al heeft uitgedeeld, vindt Groep Stoelinga erg kwalijk. Dat geld is volgens Groep Stoelinga van iedereen en dus moet iedereen kunnen meepraten over de bestemming van de Eneco-gelden.
Bij monde van Jan Peter de Wit gaf Groep Stoelinga het college tot 5 november de tijd om met een sluitende begroting te komen. Als die begroting er niet komt, dient Groep Stoelinga die avond in de raadsvergadering een motie van afkeuring of wantrouwen in.
College
Door de leden van het college werd kort op de beschouwingen gereageerd. Wethouder Stephan Brandligt zei dat de begroting een gemengd beeld laat zien; een gat van 6,5 miljoen euro en beperkte woonlasten. Het tekort is naar zijn zeggen niet uniek. Gemeenten in heel Nederland lobbyen massaal in Den Haag om meer geld te krijgen. Het succes van dat gelobby is volgens wethouder Brandligt moeilijk in te schatten. Het college denkt ook aan bezuinigingen en wil daar ook de raad bij betrekken om te voorkomen dat de gemeente door de provincie vooraf onder toezicht wordt gesteld. Brandligt wees verder op het succes van Werkse! om mensen uit de bijstand te helpen aan werk.
Wethouder Bas Vollebregt sprak onder meer over de noodzaak om te investeren om Delft sterker uit de crisis te laten komen. Hij wees op de extra stappen die in de begroting worden gezet om bedrijven in Delft een plek te bieden, de extra investeringen in de wijk en de steun die wordt geboden aan ondernemers die het moeilijk hebben door de coronacrisis. De extra subsidie voor de VAK noemde hij noodzakelijk, omdat er anders over twee jaar geen VAK meer is. Voor de Oostpoort wordt een plan gemaakt. Wethouder Martina Huijsmans ging onder meer in op het mobiliteitsvraagstuk en het dilemma tussen snelheid en doorstroming. De stijging van de afvalstoffenheffing schreef ze toe aan allerlei zaken die door het Rijk zijn opgelegd en ze kondigde een ingewikkelde discussie aan over de corona-gerelateerde bezuinigingen en het in stand houden van een robuust openbaar vervoer.
Wethouder Hatte van der Woude lichtte de plannen toe om de stijgende kosten in de jeugdzorg op orde te brengen en ze zei blij te zijn met de steun voor het onderwijsbeleid. Bij het investeren in de wijken worden ook de verenigingen meegenomen, liet wethouder Karin Schrederhof weten. Volgens haar zet het college in op robuuste netwerken in de wijken. Daarnaast wees ze op de discussie met het Rijk over de Wmo en ze kondigde een verdere uitwerking van het sociaal domein aan.
Burgemeester Marja van Bijsterveldt haakte in haar reactie in op de vele opmerkingen van fracties over de coronacrisis en de impact die de crisis heeft op de Delftenaren. Van Bijsterveldt zei verdrietige horecaondernemers te hebben gesproken, maar ze ziet ook de veerkracht van Delftse ondernemers in deze crisistijd. Volgens de burgemeester is dit college stevig bezig met het heden en wordt ook gedacht aan de toekomst, niet om te vervallen in de oude economie, maar om werk te scheppen voor iedereen en in te zetten op initiatieven uit de gemeenschap. Van Bijsterveldt kondigde aan dat het college hoopt in de Kaderbrief, komend voorjaar, meer te kunnen zeggen over de tijd na corona. Bovendien liet ze weten dat college nadenkt over de mogelijkheid van winterterrassen en dat daarbij wordt gezocht naar een balans tussen de belangen van ondernemers en van bewoners.
Moties
Alle raadsfracties kondigden aan dat ze in de afrondende raadsvergadering op donderdag 5 november met moties komen.
Rondvraag
Aan het eind van de vergadering wilde Groep Stoelinga tijdens de rondvraag onder meer weten hoeveel corona-patiënten er in het Reinier de Graafziekenhuis liggen die van buitenlandse afkomst zijn. De burgemeester vertelde dat het Delftse ziekenhuis regulier acht bedden heeft op de intensive care. In april waren dat er 26, nu zijn er dat vier voor corona. De burgemeester wees op de volle verpleegafdelingen van de ziekenhuizen in Haaglanden, waardoor patiënten moeten worden verplaatst naar buiten de regio. Alleen voor spoedoperaties is er ruimte volgens de burgemeester. Van Bijsterveldt wilde niet ingaan op de afkomst van de patiënten. Ze zei dat daarover niet wordt gecommuniceerd en dat er alleen wordt gesproken over patiënten en mensen die zorg en aandacht nodig hebben, ongeacht hun achtergrond.