25 oktober 2024 – In de vergadering van de commissie Algemeen hebben alle raadsfracties op donderdag 24 oktober aangegeven waar hun prioriteiten liggen in de financiële taken, plannen en ambities van het college in de programmabegroting 2025-2028. De derde begroting in deze raadsperiode staat in het teken van uitvoeren en afmaken.
Waar vorig jaar nog met angst en beven werd uitgekeken naar het ravijnjaar 2026 lijkt die vrees door behoedzaam om te gaan met het beschikbare geld enigszins weggenomen. De begroting heeft een positief saldo en is structureel in evenwicht. Feit is dat het kabinet nog steeds voor financiële onzekerheid zorgt bij gemeenten en dat er voor de gemeenteraad weinig te kiezen valt. Tijdens het debat gingen veel voorstellen van partijen dan ook vergezeld met de vraag aan het college of een suggestie of plan wel uitgevoerd zou kunnen worden.
Insprekers
Die vragen werden ook gesteld door de twee insprekers. Een van hen uitte, net als bijna een jaar geleden, namens de Leefbaarheidscommissie Buurttuin Voorhof en de bewoners van de flats Vuurmeester en Atlas, het ongenoegen over de voorgenomen aanleg van een fietsdoorsteek tussen de flats. De fietsdoorsteek blijkt volgens de inspreker ook door bromfietsers gebruikt te gaan worden en het fietspad voor de flats wordt weer een autoweg.
Daarnaast pleitte de andere inspreker vurig voor het behoud van Westerpop. Het bestuur trok eerder dit jaar de stekker uit het tweejarig festival, omdat de financiële risico’s te hoog zouden zijn.
Hart voor Delft
Als grootste oppositiepartij liet Hart voor Delft in haar betoog duidelijk blijken het niet eens te zijn met de keuzes van het college. Autobezitters in de binnenstad worden de stad uit gepest, de uitwerking van het vijfpuntenplan van de oppositie is niet terug te vinden in de begroting, een gat van 20 miljoen euro in 2026 blijkt ineens nog maar 2 miljoen te zijn en zo ging Hart voor Delft nog even door in haar betoog om verder te kijken dan alleen Delft West. De fractie wil dat de Rekenkamer onderzoek doet naar de effectiviteit van het geld dat naar het opkrikken van de Buitenhof, Voorhof en Tanthof West gaat en dat het college met een financieel langetermijnperspectief komt. Hart voor Delft zou ook graag zien dat de buurthuisactiviteiten voor bewoners gratis zijn en dat de woonlasten voor bewoners niet opnieuw stijgen.
STIP
De grootste coalitiepartij, STIP, constateerde juist tevreden dat het financieel perspectief van Delft er beter uitziet dan vorig jaar. Maar STIP merkte ook op dat de financiële onzekerheid door het kabinet in stand wordt gehouden door meer taken over te dragen aan gemeenten zonder extra geld daarvoor beschikbaar te stellen. Wat STIP betreft is het essentieel dat Delft een toekomstbestendige stad blijft. Om hittestress tegen te gaan, zou het college volgens STIP ook na 2027 door moeten gaan met de gevel-tot-gevel-aanpak om straten te vergroenen. Ook het digitale klimaat kan volgens STIP beter, door de digitale dienstverlening te verbeteren en Delftenaren digitaal weerbaarder te maken. Tevens pleitte STIP voor meer mogelijkheden om te sporten in de openbare ruimten en omdat ook evenementen bijdragen aan een gezonde stad, zou STIP het liefst zien dat de gemeente haar aanjagende rol oppakt.
VVD
De VVD had geen goed woord over voor de stijgende woonlasten, waarmee het college meer geld in de gemeentekas hoopt te krijgen. Volgens de VVD drijft dit college de gemeente naar de financiële afgrond en kunnen werkende Delftenaren steeds moeilijker de eindjes aan elkaar knopen. De VVD-fractie stelde dat het college geld uitgeeft zonder financiële zekerheid in de toekomst en zette vraagtekens bij wat er gebeurt bij tegenvallers. Het college zou in de visie van de VVD meer werk moeten maken van de werkgelegenheid en de bedrijvigheid in Delft. De fractie pleitte daarnaast voor de verkoop van Westvest 9 en de uitwerking van de diverse scenario’s voor Theater de Veste waarbij niet alleen naar nieuwbouw wordt gekeken, zoals in de begroting doorschemert. Het college zou volgens de VVD in de begroting niet moeten doen alsof het altijd zomer is, want voor veel Delftenaren is het bewolkt.
D66
Coalitiepartij D66 sprak zijn steun uit voor de koers die het college heeft uitgestippeld in de begroting. Met de gratis schoolmaaltijden, de aanpak van ondermijning en de huisvesting van culturele organisaties is het college op de goede weg, aldus D66. De fractie liet ook weten aan eigen plannen te werken, zoals het efficiënter inzetten van de groene bon. Met zo’n duurzaamheidssubsidie kunnen woningbezitters bijvoorbeeld hun huis beter isoleren. De subsidie vergoedt echter alleen de materiaalkosten. De arbeidskosten zijn volgens D66 daarvan vaak een veelvoud, waardoor een hoop woningbezitters niet de middelen hebben om hun woning extra te verduurzamen. D66 pleitte ook voor een actiever grondbeleid van de gemeente. Daarnaast wil D66 dat dierenwelzijn een meer prominente plek krijgt in het beleid en de begroting.
SP
De prioriteiten van het college zijn niet de prioriteiten van de SP. De partij liet weten niks te zien in te hoge fietsbruggen en subsidies voor ondernemers. De SP hoeft geen wijken met dure woningen en er kan volgens de SP ook minder geld naar stadsmarketing. De SP pleitte voor het behoud van Westerpop en kondigde aan hiervoor met een motie te komen tijdens de begrotingsbehandeling in de raad. Het festival heeft zich in ogen van de SP ontwikkeld tot een groot evenement dat het algemeen belang dient. Het zou volgens de SP eenvoudiger zijn om Westerpop subsidie te geven dan een garantiestelling. De fractie betoogde ook dat de armoedebestrijding niet alleen over geld gaat, maar ook over brasa (een Surinaams woord voor omhelzing of knuffel). De SP zei niet te pleiten voor het omgooien van de begroting, maar voor het meer uitdragen van brasa.
GroenLinks
Voornamelijk lovende woorden kwamen van GroenLinks over de ingezette financiële koers van het college. De fractie sprak ook haar steun uit voor het beleid op het gebied van onder meer schuldhulpverlening en het slavernijverleden. Volgens GroenLinks wordt er met deze begroting gewerkt aan een duurzame stad en worden samen met bewoners straten groener gemaakt. GroenLinks prees ook de inspanningen van het college om meer geld van het Rijk naar Delft te halen. Vaak gaat het daarbij om uitkeringen en niet om een blijvende geldstroom die structureel is. Daar zou het college meer aan kunnen doen volgens GroenLinks door de regiofunctie van Delft bij het Rijk extra onder de aandacht te brengen.
CDA
Het CDA liet weten Delft te zien als een prettig leefbare stad, waarin omzien naar elkaar centraal staat. Bij inclusief samenleven past volgens het CDA ook het bestrijden van antisemitisme en aandacht voor 80 jaar bevrijding, volgend jaar. Die extra aandacht moet wat het CDA betreft ook uitgaan naar gezinnen. Zij worden slechts één keer genoemd in de begroting, terwijl ze een hele grote rol spelen in de leefbaarheid van de stad. Dat geldt ook voor de vrijwilligers, die volgens het CDA wel wat extra waardering van de gemeente kunnen gebruiken, misschien in de vorm van een pluim zoals de PvdA die uitdeelt. De CDA-fractie betreurt het stopzetten door het kabinet van de subsidie voor maatschappelijke dienstverlening door jongeren. Bedrijven in de Greenvillage die profiteren van gemeentegeld zouden volgens het CDA daarvoor wel wat terug mogen doen. Voorts bepleitte de CDA-fractie dat het college meer doet aan het oplossen van verkeersonveilige situaties en in de stationsstalling zou het CDA graag deels betaald parkeren ingevoerd zien worden.
PvdA
De begroting van Delft tikt bijna een half miljard euro aan. Het gaat volgens de PvdA wel ergens over. De PvdA stelde tevreden vast dat het college succesvol is in het vinden van cofinanciering en koers houdt. Zaken waar de PvdA de komende tijd extra op wil letten zijn onder meer het Rietveld Theater, het gemeentelijk inkoopbeleid, de gemeente als inclusieve werkgever, de grondpolitiek, hittestress en Westerpop. Of het Rietveld Theater op de huidige locatie kan blijven, is volgens de PvdA nog geen gelopen race. Gelijke kansen voor alle Delftenaren en inclusie vertaalde de PvdA ook naar diverse stoepen en oversteekplaatsen in de stad waar mensen met een visuele beperking compleet de weg kwijtraken. De geleidingsstroken zijn half of niet aangelegd en beperken de toegankelijkheid voor deze groep Delftenaren. Op de Colijnlaan bij het Sportfondsenbad worden ze zelfs de straat opgestuurd en de fietsenstalling in geleid. De PvdA kondigde aan een motie te gaan voorbereiden.
Onafhankelijk Delft
Als enige partij verwees Onafhankelijk Delft naar de Najaarsnota 2024. Die is volgens Onafhankelijk Delft te optimistisch met te veel haken en ogen. Ook over de begroting was Onafhankelijk Delft kritisch. In de ogen van Onafhankelijk Delft is de basis niet op orde en wacht aan het eind de afgrond. Bewoners worden volgens de fractie belast met de keuzes van het college. Onafhankelijk Delft zou liever de hand op de knip houden. Dat nam niet weg dat de fractie een lijst met wensen en klachten van bewoners presenteerde waarvan Onafhankelijk Delft wil dat het college mee aan de slag gaat en moties op voorbereidt. Ook Onafhankelijk Delft pleitte voor het behoud van Westerpop. Dat Delft weer een eigen dierenambulance heeft omschreef Onafhankelijk Delft als een zilveren lijntje rond een donkere wolk.
ChristenUnie
De zaken zijn goed geregeld en er is een stabiele basis voor de toekomst, constateerde de ChristenUnie in haar betoog. Ondernemers en bewoners moeten wel iets terugkrijgen voor hun hogere lasten en dat is volgens de ChristenUnie een dynamisch diverse en rechtvaardige stad, waarin omzien en samenleven zwaarder wegen dan economische belangen. Dat betekent in de visie van de ChristenUnie recht doen aan elke bewoner en het zo eenvoudig mogelijk maken van de ondersteuning aan mensen die niet goed rond kunnen komen. Daarnaast vroeg de ChristenUnie aandacht voor het bevorderen van de integratie van de 200 vluchtelingen in het Manderspark, het ouderenbeleid en het ondersteunen van de cultuursector in Delft. Het college moet er volgens de ChristenUnie ook voor waken dat er geen tweedeling ontstaat in de klimaatmaatregelen tussen welgestelden die daar geld voor hebben en de groep mensen die er geen geld, laat staan tijd, voor heeft. Het college zou die groepen wat de ChristenUnie betreft bij elkaar moeten brengen. Ook zou het college volgens de ChristenUnie meer ondersteuning moeten bieden aan bewonersinitiatieven die langdurig zorg vereisen.
Volt
Als kleinste oppositiepartij zei Volt zich in grote lijnen te kunnen vinden in de koers van het college. Volt ziet wel mogelijke verbeteringen als het gaat om bijvoorbeeld financieel effectiever opereren. De fractie wees op de studiefinanciering die studenten met een beperking niet via DUO maar bij de gemeente moeten aanvragen. Volt zou het liefst zien dat de studentensteden bij het Rijk lobbyen om die taak bij DUO neer te leggen. Tevens vroeg de fractie onder meer aandacht voor de gevel-tot-gevel-aanpak, energiearmoede en het ondersteunen van de cultuursector. Volt liet weten uit te kijken naar de plannen van het college voor internationaal beleid. Daarnaast riep de fractie het college op om in de digitale samenwerking met Rijswijk de gemeente geen regierol te geven, maar op de stoel van de beheerder te blijven zitten.
College
Wethouder Martina Huijsmans lichtte in de reactie van het college op het debat in haar rol als portefeuillehouder financiën toe dat de begroting een vertaling is van de kadernota die de raad in het voorjaar heeft vastgesteld en dat die begroting in het teken staat van uitvoering en afmaken. We zijn financieel gezond en we werken aan de toekomst, aldus Huijsmans.
De wethouder verzekerde de commissie ook dat Delft met deze begroting voor de komende jaren voldoende wendbaar en weerbaar is. Vanaf 2029, waarschuwde ze, staat de gemeente op het punt om belangrijke keuzes te maken op de terreinen van onderwijs, huisvesting en het theater. Niet alles kan, voorspelde wethouder Huijsmans. Ze wees de commissie er ook op dat het college de afgelopen tijd met succes hard gelobbyd heeft om meer geld naar Delft te halen. Voor de centrumfunctie die Delft in de regio heeft, heeft het Rijk (nog) geen extra geld gestort. Voor de antwoorden op veel vragen van de fracties wees Huijsmans op eerder naar de raad gestuurde collegebrieven en stukken. Over de fietsdoorsteek tussen de flats in Voorhof liet de wethouder weten dat daarover binnenkort met de bewoners wordt gesproken.
De overige wethouders gingen eveneens uitvoerig in op de beantwoording van de vragen uit de commissie. Wethouder Maaike Zwart reageerde onder meer op de pleidooien van fracties om Westerpop voor de stad te behouden. Het voorstel van de SP om dat via een subsidie te doen, omdat het popfestival het algemeen belang dient, noemde de wethouder ingewikkeld. De wethouder wees op het gelijkheidsbeginsel en op de situatie dat ook andere evenementen in Delft het zwaar hebben.
Wethouder Frank van Vliet kondigde aan dat de raad volgend jaar in debat kan over diverse nota’s waar het college nu nog aan werkt. De visie op de openbare ruimte komt begin 2025 naar de raad. Over cultuur en Theater de Veste gaat hij ook nog verder in gesprek met de raad. Tevens kondigde hij aan dat de raad volgend jaar zijn zegje kan doen over nota groen en biodiversiteit. De nota dierenwelzijn wordt geactualiseerd.
Wethouder Karin Schrederhof liet over het programma Delft West weten dat het college werkt aan een uitvoeringsagenda voor de Buitenhof en dat de raad volgend jaar een voortgangsrapport ontvangt. Wethouder Joëlle Gooijer lichtte onder meer toe dat er een hoop gebeurt op het gebied van ouderenbeleid, zowel lokaal als regionaal, maar dat dat wellicht te versnipperd in beeld is bij de raad. Ze zei bereid te zijn om al die beleidsactiviteiten overzichtelijk op een rij te zetten.
Burgemeester Marja van Bijsterveldt somde op wat Delft doet op het gebied van veiligheid, zoals het tegengaan van ondermijning en het toepassen van cameratoezicht. Ook op het gebied van digitale veiligheid onderneemt de gemeente volgens de burgemeester veel activiteiten om de digitale weerbaarheid van bewoners te vergroten. Met de scholen is gesproken over de aanpak van antisemitisme en de burgemeester beloofde de commissie dat er wordt gekeken naar het vormgeven van 80 jaar bevrijding van Delft.
Raadsbehandeling
De gemeenteraad praat in de vergadering op donderdag 7 november verder over de programmabegroting. Die vergadering begint om 16.00 uur met de algemene beschouwingen. Aansluitend vindt die avond ook het besluitvormende debat plaats, waarin de partijen via moties, amendementen en richtinggevende uitspraken hun eigen accenten kunnen zetten op de financiële plannen van het college.