27 oktober 2023 – In de vergadering van de commissie Algemeen hebben alle partijen op donderdag 26 oktober hun eigen accenten gezet bij de financiële taken, plannen en ambities van het college in de programmabegroting 2024-2027. De begroting staat in het teken van het versterken van de stad, van ontwikkelen en uitvoeren. De komende jaren is er financiële ruimte om stevig te investeren. In het debat dook in de betogen ook regelmatig het ravijnjaar 2026 op.
De gemeentekas wordt voor het grootste deel gevuld met geld van het Rijk. In de politiek wordt gesproken over een ravijnjaar, omdat gevreesd wordt voor een financiële ramp voor gemeenten in 2026. Dan belanden gemeenten tussen het oude systeem van bekostiging per inwoner door het Rijk en het nieuwe dat per 2027 van kracht wordt.
Insprekers
De twee insprekers hadden hun eigen wensen. De vertegenwoordiger van Belangenvereniging Olofsbuurt-Westerkwartier pleitte voor het bevriezen van de parkeertarieven voor bewoners voor de komende vijf jaar. En de vertegenwoordiger van RADIUS centrum voor hedendaagse kunst en ecologie gebruikte zijn inspreektijd om de commissie te wijzen op de financiële onzekerheid voor RADIUS en andere culturele instellingen in Delft als de gemeente de komende jaren niet structureel meer geld stopt in kunst en cultuur.
Hart voor Delft
Hart voor Delft kondigde aan in de besluitvormende raadsvergadering op 9 november zeven moties en drie amendementen in te dienen. De fractie nodigde andere partijen uit om samen te werken aan die moties en wijzigingsvoorstellen. De stijgende rioolbelasting en het OZB-tarief dat met meer dan de inflatiecorrectie omhooggaat, werden door Hart voor Delft genoemd als voorbeelden dat Delft aan alle kanten duurder wordt voor de bewoners. Enkele moties die Hart voor Delft wil indienen, hebben betrekking op spelen voor kinderen, transparant inkoopbeleid, terug naar bejaardenhuizen en 1 euro voor openbaar vervoer in Delft. Tot slot vroeg de fractie aandacht voor andere manieren van participatie, zonder dure consultants.
STIP
De grootste coalitiepartij STIP sprak over een mooie begroting. De fractie zei blij te zijn met de investeringen in de stad. Maar STIP deelde ook haar zorgen over voldoende betaalbare bedrijfsruimte in Delft en het op peil brengen van de lokale cultuursector. Als het aan STIP ligt, blijft het tempo waarin Delft verduurzaamt hoog en houdt de raad een vinger aan de pols in het programma Delft West. STIP wil een motie indienen om namens de raad de landelijke politiek een brandbrief te sturen over de financiële situatie van Delft vanaf 2026.
VVD
De VVD-fractie zei in de begroting diverse onderdelen te missen die door de oppositiepartijen via hun vijfpuntenplan dit voorjaar bij de kadernota werden ingediend. Ook zei de VVD niks in de begroting te lezen over lastenverlichting voor Delftenaren. De fractie wees erop dat de bewoners in 2021 gemiddeld 866 euro kwijt waren aan woonlasten en dit jaar 1078 euro. Daarnaast liet de VVD weten een amendement te overwegen over de OZB die met meer dan alleen de inflatiecorrectie stijgt. De fractie zou ook meer inzicht willen hebben in de uitgaven van de gemeente. Ook wees de fractie op de parkeertransitie in Delft West en kondigde ze een motie voor schonere straten aan. De VVD wil verder met een motie komen om het plan voor een buitenzwembad te voorzien van een financieel plaatje en een motie om 70% van de sociale huurwoningen toe te wijzen aan de reguliere woningzoekenden in Delft. Met het zicht op 2026 zou het college wat de VVD betreft slecht-weer-scenario’s moeten opstellen die rekening houden met de veel lagere bijdrage van het Rijk.
D66
De begroting werd door D66 omschreven als een goed leesbaar boekwerk. In het betoog van die fractie ging de aandacht onder meer uit naar het onderwijs, het schoolontbijt, museum Prinsenhof en het vergroenen van de stad. Enigszins teleurgesteld reageerde D66 op het feit dat het college in de begroting heeft opgenomen dat de Gasthuisplaats volgend jaar nog niet op de schop gaat. Er wordt wel een plan gemaakt, maar het eigenlijke werk om van het plein een autovrije groene ruimte te maken begint een jaar later. D66 constateerde tevreden dat het skatepark weer open is en noemde de renovatie van het park een mooi voorbeeld van participatie. De fractie wil verder kijken of de raad extra geld moet vrijmaken voor de te verwachten reactie van het college naar aanleiding van het onderzoek naar het Delftse slavernijverleden.
SP
De SP wond er geen doekjes om. Een slechte begroting, zei de fractie. Het enige pluspunt dat de SP uit de begroting haalde was de door het college overgenomen SP-suggestie om een integrale visie op het lokale openbaar vervoer op te stellen. Verder had de SP liever niet gezien dat er veel geld gaat naar zaken als het Innovatiedistrict Delft en het Innovation Quarter. De SP zei het een goed plan te vinden om woningen te bouwen, maar benadrukte geen voorstander te zijn van geld weggeven aan bedrijven die niet weten waar ze het aan moeten uitgeven. Het geld dat naar Centrummanagement Delft gaat, kan volgens de SP beter gebruikt worden voor de buurthuizen. De SP pleitte daarnaast voor minder geld naar de binnenstad, maar verdeling over alle wijken van Delft en geen brug over de Schie, maar wel een tramlijn op de Beatrixlaan. De moties die de SP in de begrotingsraad wil indienen gaan over kunstmatige intelligentie en de financiering van de zorg door de gemeente vanaf 2026.
GroenLinks
De fractie van GroenLinks liet weten enthousiast te zijn over de begroting. Volgens GroenLinks staat de begroting vol plannen om samen te werken aan een meer groene en sociale stad. Ook GroenLinks uitte zorgen over de onzekere financiële periode na 2026. Dat jaar komt volgens de fractie van GroenLinks steeds dichterbij, maar een oplossing voor het financiële gat is er nog niet. De fractie zei een oproep aan de Tweede Kamer om dit probleem zo snel mogelijk op te lossen, te steunen. GroenLinks wil de leges voor gehandicaptenparkeren halveren. Delft wil volgens GroenLinks een inclusieve stad zijn, maar met die hoge leges is Delft koploper in de regio. In het programma Delft West moet de gemeente volgens GroenLinks specifiek aandacht hebben voor vrouwen in armoede. De fractie liet ook weten blij te zijn met de activiteiten in de stad rondom het slavernijverleden. Volgens GroenLinks ligt de bal nu bij het college en de raad om te kijken of er extra geld nodig is voor de vervolgstappen. De fractie kijkt uit naar het integraal huisvestingsplan voor cultuur en hield een pleidooi om de samenwerking in het Innovatiedistrict Delft te versterken en verbeteren door naast de TU ook het mbo en hbo erbij te betrekken.
CDA
De CDA-fractie deed een beroep op het college om in het vervolg beter te letten op de stijl- en spelfouten in de begroting. Ook het CDA zou graag van het college slecht-weer-scenario’s zien voor het jaar 2026 en daarna. In de begroting moet volgens die fractie ook de positie van de raad meer benadrukt worden. De begroting is volgens het CDA nu te veel geschreven vanuit het standpunt van het college, terwijl juist het samenspel tussen burgemeester, college en raad naar voren zou moeten komen. Om de betrokkenheid van de stad met het gemeentebestuur te vergroten, opperde het CDA dat een Motiemarkt daarbij zou kunnen helpen. Het CDA wil dat bewoners de kans krijgen om hun ideeën te pitchen, zodat de politiek daar eventueel mee aan de slag kan. De fractie zei daarover te broeden op een motie. De CDA-fractie wees ook op de aandacht die Delft West krijgt in de begroting; dat programma wordt in de begroting 111 keer genoemd, terwijl de Wippolder, niet de wijk, maar de sportvelden, één keer in de begroting voor komt. Uitgangspunt moet volgens het CDA zijn: omzien naar elkaar, want Delft is groter dan Delft West. Buurthuizen en kerken kunnen daar wat het CDA betreft een belangrijke rol in spelen. Moties waar de fractie ook over nadenkt hebben betrekking over parkeren in de binnenstad, meer maatregelen tegen bezorgscooters en toegankelijke stoepen en straten voor voetgangers.
PvdA
De fractie van de PvdA constateerde tevreden dat in de ambitieuze begroting investeringsplannen voor de stad zijn opgenomen die rekening houden met de toekomst. De fractie noemde Delft West en de energietransitie als belangrijke aandachtspunten. Zorgen heeft de PvdA ook over de armoedebestrijding. Het ravijnjaar 2026 doet volgens de PvdA denken aan de Amerikaanse shutdown. In Amerika wordt de geldkraan van de overheid dichtgedraaid als er geen begroting kan worden vastgesteld voor het nieuwe fiscale jaar. De PvdA liet weten graag mee te schrijven aan een brandbrief. De PvdA wil de armoedebestrijding versterken, omdat investeren in armoede betekent dat gezondheids- en onderwijsproblemen worden voorkomen. De fractie pleitte in dat licht ook voor een sociale energietransitie en aandacht voor sociale armoede. In de openbare ruimte mogen wat de PvdA betreft meer watertappunten komen, de fractie denkt aan een motie. Voorts zei de PvdA tevreden te zijn over de plannen voor museum Prinsenhof die zich in de goede richting ontwikkelen en het voornemen om de dialoog over het slavernijverleden voort te zetten.
Onafhankelijk Delft
Met een zwaar gemoed zei Onafhankelijk Delft de begroting te lezen. De fractie zei niet gelukkig te zijn met wat de bewoners van Delft staat te wachten. Als het Rijk vanaf 2026 met minder geld komt, blijft er volgens Onafhankelijk Delft van de algemene reserve niks meer over. Volgens die fractie bestaat dan ook het risico dat de gemeente de rente op de stadsschuld niet meer kan betalen. Het is volgens Onafhankelijk Delft twijfelachtig of de gemeente haar taken dan nog wel kan uitvoeren. Zorgen heeft Onafhankelijk Delft over blauwalg die nog steeds opduikt, het gebrek aan openbare toiletten in de stad en het ontbreken van een zwembad in Delft. Vooral de middeninkomens hebben het volgens Onafhankelijk Delft zwaar. De rekeningen van die groep lopen op, maar aankloppen voor steun of toelagen zit er niet in. De fractie kondigde diverse moties aan, waaronder een inlooploket voor senioren in het stadskantoor om hen te helpen met digitale vragen. Ook denkt Onafhankelijk Delft aan een motie om de grachten diervriendelijker te maken en aan een motie voor meer toegankelijke openbare toiletten. Miljoenen voor een brug over de Schie vindt Onafhankelijk Delft waanzin. Dat geld zou volgens Onafhankelijk Delft beter besteed kunnen worden aan een overdekbaar buitenzwembad.
ChristenUnie
Als kleinste coalitiepartij zei de ChristenUnie blij te zijn met een goede begroting die sluitend is, structureel in evenwicht en waarin keuzes worden gemaakt. Een begroting, volgens de ChristenUnie, die inzet op actie en niet op plannen op de plank laten liggen. Ook de ChristenUnie gebruikte de spreektijd om eigen accenten te zetten in de financiële plannen van het college. De fractie pleitte onder meer voor meer veiligheid en toegankelijkheid voor voetgangers en fietsers. Ook het openbaar vervoer moet volgens de ChristenUnie beter. Meer woningen bouwen in Delft betekent in de visie van de ChristenUnie niet alleen meer stenen, maar ook meer mensen. De fractie rekende voor dat in 5000 Delftse woningen mensen in armoede wonen. De fractie zei blij te zijn met het uitkeren van de energietoeslag en pleitte voor meer kansen tot ontplooiing en ontmoetingsplekken zoals gebedshuizen. De ChristenUnie overweegt moties over de fietsers en voetgangers, het verlengen van de energiesteun en financiële duidelijkheid voor de kunst- en cultuursector.
Volt
Volt liet weten over het algemeen niet ontevreden te zijn over de begroting en de keuzes die worden gemaakt om van Delft een eerlijke, duurzame stad te maken. De fractie zei positief verrast te zijn door het voornemen dat de gemeente aan de slag gaat met internationaal beleid. Volt zou graag zien dat het college de Europese richtlijn volgt die nu voor bedrijven geldt om verantwoording aan de stad af te leggen over hun beleid. Daarnaast pleitte de fractie om er bij bouwers nu al op aan te dringen, of af te dwingen, dat zij nu al klimaatneutrale woningen bouwen. Als Delft in 2050 klimaatneutraal wil zijn, moet daar volgens Volt nu al mee worden begonnen. De fractie pleitte ook om meer te doen aan democratische vernieuwing. De petitie van binnenstadbewoners om in gesprek te gaan met de gemeente over uitbreiding van de autoluwe binnenstad is volgens Volt een mooie aanleiding om dit onderwerp via een burgerberaad aan de orde te stellen. Volt overweegt daarover een motie. De fractie liet verder weten uit te kijken naar het nieuwe integrale huisvestingsplan voor het onderwijs en meer financiële zekerheid voor de cultuursector.
College
Wethouder Martina Huijsmans lichtte in de reactie van het college op het debat in haar rol als portefeuillehouder financiën toe dat de begroting een vertaling is van de kadernota die de raad in het voorjaar heeft vastgesteld. Het college zet in op kansengelijkheid, ruimte voor wonen, gezondheid en veiligheid. Het zet zich ook in voor duurzaamheid, de economische kracht van de stad en een bruisend Delft. Extra aandacht is er volgens de wethouder voor Delft West, Innovatiedistrict Delft en de energietransitie. Dat het OZB-tarief meer dan de inflatie stijgt, komt volgens Huijsmans door een andere berekeningssystematiek van het ministerie. De wethouder zei de zorg te delen over de financiële situatie van de gemeenten vanaf 2026. Maar ze zei ook lichtpuntjes te zien, waaronder het bedrag van 2,3 miljard dat het kabinet vrij maakt voor gemeenten in 2026. Dat bedrag moet de financiële val volgens wethouder Huijsmans enigszins afvlakken. Suggesties uit de commissie om een brandbrief naar de Tweede Kamer te sturen, deed de wethouder af met de waarschuwing dat zo’n brief waarschijnlijk op een hoge stapel brandbrieven van andere gemeenten terechtkomt. Daarnaast zet het college continu in op het werven van extra budget. Wethouder Huijsmans wees de partijen er ook op om bij moties die geld kosten ervoor te zorgen dat duidelijk is waar dat geld vandaan moet komen.
De overige wethouders gingen eveneens uitvoerig in op de beantwoording van de vragen uit de commissie. Maar geen van de wethouders kwam met toezeggingen op voorgenomen moties en amendementen over de brug. Wethouder Maaike Zwart kondigde onder meer aan dat er binnenkort een actieplan betaalbare bedrijfsruimte naar de raad komt. Wethouder Frank van Vliet liet onder meer weten dat voor de Gasthuisplaats volgend jaar het ontwerp gereed is en daarna de planning volgt. Wethouder Karin Schrederhof legde uit dat de raad nauw betrokken en geïnformeerd blijft over de ontwikkelingen in Delft West en wethouder Joëlle Gooijer zei blij te zijn dat de energietoeslag dit jaar nog uitgekeerd kan worden aan de doelgroep.
Raadsbehandeling
De gemeenteraad praat in de vergadering op donderdag 9 november verder over de programmabegroting. Die vergadering begint om 16.00 uur met de algemene beschouwingen. Aansluitend vindt die avond ook het besluitvormende debat plaats, waarin de partijen via moties, amendementen en richtinggevende uitspraken hun eigen accenten kunnen zetten op de financiële plannen van het college.